مقدمه:
کلیه‌ها از عضلات حیاتی بدن ما هستند و نقش مهمی در حفظ سلامت اجزای دیگر بدن ایفا میکنند. درد کلیه یکی از مشکلاتی است که ممکن است به افراد وارد شود و ممکن است علائمی چندان جلب کننده نداشته باشد، اما اگر نادرست تشخیص داده شود یا به درستی درمان نشود، میتواند به مشکلات جدی تری منجر شود. در این مقاله، درد کلیه از نگاه طب سنتی بررسی شده و راهکارهای درمانی ارائه شده است.
کلیه درد چیست؟
درد کلیه یک نوع درد در ناحیه پایین پشت و در نزدیکی ناحیه کمر است که معمولاً به دلیل مشکلات در کلیه‌ها ایجاد میشود. این درد ممکن است از ناحیه کمر شروع شود و به سمت پایین عضلات شکم پخش شود. درد کلیه ممکن است به صورت تیز و خنثی یا به صورت مزمن باشد و از شدت متغیری برخوردار باشد.
علائم درد کلیه از نگاه طب سنتي:
علائم درد کليه از ديدگاه طب سنتي ممکن است متنوع باشند و به عوامل مختلفي بستگي داشته باشند. در ادامه، علائم شايع درد کليه از نگاه طب سنتي بيان شده‌اند:
درد شديد در ناحيه کمر: درد کليه ممکن است به صورت يک درد تيز و يا خفيف در ناحيه پاييني کمر (لومبار) شروع شود و به طور عمومي در ناحيه کليه‌ها (درپشت نيمه پاييني ران) حس ميشود.
درد در جلوي شکم: در برخي موارد، درد کليه ممکن است به صورت تابشي به ناحيه پاييني شکم يا لبه پاييني شکم انتقال يابد.
نفخ و تورم ناگهاني: در بعضي از موارد، درد کليه ممکن است با افزايش نفخ و تورم ناگهاني در ناحيه شکم همراه باشد.
تغيير در رنگ و بوي ادرار: در صورت وجود عفونت کليه، ادرار ممکن است به رنگ تيره‌تر يا موميايي تغيير کند و بوي ناعدلي داشته باشد.
علائم ادراري: شامل ادرار رنگي، خون در ادرار، ادرار زياد و يا ادرار کم.
تب و لرز: در موارد التهابي يا عفونتي، ممکن است تب و لرز به همراه درد کليه ديده شود.
تغييرات در فشار خون: در برخي موارد، درد کليه ميتواند به افزايش فشار خون منجر شود يا فشار خون بالا خود علامتي از مشکلات کليه باشد.
ادرار کمرنگ و ادرار زياد: در برخي موارد، مشکلات کليه ممکن است با ادرار کمرنگ و ادرار زياد همراه باشند.
انواع مختلف درد کلیه از نگاه طب سنتي:
درد کليه ميتواند از انواع مختلف باشد و بسته به علت اصلي آن، علائم و شدت آن متفاوت باشد. در ادامه، انواع شايع درد کليه طبق علت اصلي آن بيان شده‌اند:
درد کلیه ناشي از التهاب کليه (نفريت): علائم شامل درد شديد در ناحيه کمر، تب، ادرار کمرنگ، و ادرار داراي رنگ و بوي عجيب ميشود. در اين نوع درد، کليه‌ها به دليل التهاب و عفونت به مشکل ميخورند.
درد ناشي از سنگ کليه (نفروليتيازيس): علائم شامل درد شديد و تيز در کمر يا پايين شکم، تب، خون در ادرار، تغيير در رنگ و بوي ادرار ميشود. سنگ کليه ممکن است در کليه يا مجاري ادراري مسدود شود و به علت ايجاد فشار در ناحيه کليه درد ايجاد کند.
درد نشائت گرفته از عفونت ادراري (سيستاي ادراري يا پايلونفريتيس): علائم شامل درد و سوزش هنگام ادرار رفتن، ادرار گرم و متراکم، تب، و خستگي ميشود. در اين نوع درد، عفونت ادراري ميتواند به کليه‌ها گسترش يابد و درد و التهاب آنها را ايجاد کند.
درد بيماري‌هاي ارتباطي (مانند آرتريت روماتوئيدي): در برخي بيماري‌هاي ارتباطي، ممکن است کليه‌ها به عنوان جزئي از سيستم ايمني بدن تحت حمله قرار بگيرند و درد و التهاب کليه ايجاد شود.
درد ناشي از تروما يا آسيب مکانيکي: در برخي موارد، ضربه، تصادف يا آسيب مکانيکي به ناحيه کمر ميتواند به درد کليه منجر شود. تشخيص دقيق نوع درد کليه بستگي به تاريخچه باليني بيمار، آزمايشات پزشکي و ارزيابي تخصصي دارد. همچنين، درمان نيز بايد بر اساس علت اصلي و شدت درد تعيين شود و ممکن است شامل داروها، رژيم غذايي، و يا در موارد شديدتر، جراحي باشد.
علل به وجود آمدن درد از نگاه طب سنتي:
علل به وجود آمدن درد کليه از ديدگاه طب سنتي ميتوانند به عوامل مختلفي بازگردند و اغلب با تخصص طبي خاصي مانند طب گياهي يا طب ايراني سنتي مرتبط شوند. در ادامه، علل شايع به وجود آمدن درد کليه از ديدگاه طب سنتي بيان شده‌اند:
علل گرمايي و سردايي: طب سنتي به توازن بين گرما و سردا در بدن توجه ويژه‌اي دارد. برخي اعتقاد دارند که مصرف مواد گرمي مانند گوشت قرمز و تنقلات به ميزان زياد ميتواند درد کليه را افزايش دهد، در حالي که مصرف مواد سردي مانند خيار و طالبي به کليه‌ها کمک ميکند.
علل خوراکي: مصرف نادرست غذاها و نوشيدني‌ها ميتواند به درد کليه منجر شود. به عنوان مثال، مصرف زياد نمک و مواد غذايي فسفات دار ميتواند فشار روي کليه‌ها افزايش دهد و باعث درد شود.
فشار خون بالا: طب سنتي به اهميت تنظيم فشار خون در حفظ سلامت کليه‌ها تأکيد دارد. فشار خون بالا ميتواند به مرور زمان به آسيب کليه‌ها و درد ناشي از آنها منجر شود.
ضربه و تروما: طب سنتي به عوامل خارجي نيز توجه دارد. ضربه يا تروما به ناحيه کمر ميتواند به کليه‌ها آسيب برساند و درد ايجاد کند.
عفونت‌ها: عفونت‌هاي باکتريايي يا ويروسي ميتوانند کليه‌ها را تحت حمله قرار داده و به التهاب کليه و درد منجر شوند.
آسيب به کليه به علت سنگ کليه: سنگ‌هاي کليه ميتوانند در مجراي ادراري گير کنند و به کليه‌ها آسيب برسانند، که باعث درد ميشود.
بيماري‌هاي ارتباطي: برخي از بيماري‌هاي ارتباطي مانند آرتريت روماتوئيدي ميتوانند به عنوان جزء از سيستم ايمني بدن به کليه‌ها حمله کنند و به درد آنها منجر شوند.
انواع کلیه:
کليه‌هاي بالا (Superior Kidneys):
کليه‌هاي بالا در نزديکي قفسه سينه و در سطح دهانه‌هاي آبي کبد و معده قرار دارند. اين کليه‌ها کمي بالاتر از کليه‌هاي پايين قرار دارند و در تصفيه خون و توليد ادرار نقش دارند.
کليه‌هاي پايين (Inferior Kidneys):
کليه‌هاي پايين در نزديکي منطقه لگني در پشت کبد و معده واقع شده و بر روي عضله قدرتي کمري قرار دارند.
اين کليه‌ها نيز مانند کليه‌هاي بالا در فرآيند تصفيه خون و توليد ادرار شرکت دارند. کليه‌ها به عنوان بخشي از سيستم ادراري براي حفظ تعادل مايعات بدن، تخليه مواد ضايعه، و تنظيم فشار خون بسيار حياتي هستند. همچنين، آنها نقش مهمي در توليد هورمون‌هاي مهم براي سلامتي بدن دارند.
عوارض کليه درد از نگاه طب سنتي:
از ديدگاه طب سنتي، درد کليه و مشکلات مرتبط با آن ميتوانند به مشکلات جدي‌تري در طول زمان منجر شوند، اگرچه اين عوارض بستگي به علت اصلي درد و نحوه مداخله درماني دارند. در زير، برخي از عوارض ممکن در صورت عدم تشخيص و درمان مناسب درد کليه از نگاه طب سنتي بيان شده است:
کاهش عملکرد کليه: اگر درد کليه به مدت طولاني نادرست تشخيص داده شود يا به درستي درمان نشود، ممکن است به تخريب کليه‌ها منجر شود. اين امر ميتواند به کاهش عملکرد کليه و بروز مشکلاتي نظير اختلالات ادراري و اضافه وزن مايعي انسان منجر شود.
فشار خون بالا: درد کليه و مشکلات کليه ميتوانند به افزايش فشار خون منجر شوند. فشار خون بالا ميتواند به بيماري‌هاي قلبي و عروقي مانند سکته قلبي و سکته مغزي منجر شود.
عفونت‌هاي مکرر: کليه‌ها در تصفيه خون نقش دارند و اگر عملکرد آنها تخريب شود، ممکن است بيمار به عفونت‌هاي مکرر ادراري در معرض قرار بگيرد.
نارسايي کليه: در صورتي که کليه‌ها به طور مداوم و با شدت کافي عمل نکنند، ممکن است به نارسايي کليه منجر شود. نارسايي کليه نياز به دياليز (همچون دياليز کرونيک يا همودياليز) و يا پيوند کليه (تراپي کليه) دارد.
سنگ‌هاي کليه مکرر: درد کليه ناشي از سنگ کليه ممکن است به تشکيل سنگ‌هاي کليه تنظيم شود. سنگ‌هاي کليه ممکن است در مجراي ادراري گير کرده و به درد شديد و عفونت‌هاي مکرر منجر شوند.
عوارض رواني و روان‌شناختي: درد مزمن کليه ميتواند به عوامل استرسي و افسردگي منجر شود و کيفيت زندگي را تحت تأثير قرار دهد.
راهکارهای درمانی درد کلیه از نگاه طب سنتي:
درمان درد کليه با استفاده از روش‌هاي طب سنتي ميتواند بهبود سلامت کليه‌ها و کاهش درد ايجاد کند. اين راهکارها عمدتاً به توازن بين عناصر و انرژي‌هاي بدن و همچنين به تغذيه مناسب توجه دارند. در ادامه، چند راهکار درماني با روش طب سنتي براي درد کليه آورده شده است:
تغيير در رژيم غذايي: مصرف مواد غذايي گرمي و سردايي را تنظيم کنيد. در برخي موارد، مصرف مواد غذايي گرم مانند گوشت قرمز و مواد غذايي با فسفات بالا را محدود کنيد.استفاده از روغن زیتون میتواند در التهاب و درد تاثیر بسازی بگذارد. ميوه‌ها و سبزيجات تازه و فيبري مانند سبزيجات و ميوه‌هاي تازه(به خصوص سیب درختی) و همچنین استفاده از سیر تازه را به رژيم غذايي خود اضافه کنيد.
مصرف گياهان دارويي: برخي گياهان دارويي ميتوانند به بهبود سلامت کليه کمک کنند. به عنوان مثال، زردچوبه، دمنوش‌هايي از گياهاني نظير چای برگ قاصدک، آرتيشو، کرفس، گل خرفه، و کدو ميتوانند به کليه‌ها کمک کنند.
درمان استرس و افسردگي: استرس و افسردگي ميتوانند درد کليه را تشديد کنند. روش‌هاي طب سنتي مانند ماساژ، يوگا، و مديتيشن ميتوانند به کاهش استرس و بهبود روحيه کمک کنند.
مصرف آب فراوان: مصرف آب به ميزان کافي براي تخليه مواد ضايعه از کليه‌ها بسيار مهم است. آب ميتواند به پيشگيري از تشکيل سنگ‌هاي کليه کمک کند و همچنین آب میوه هایی همچون زغال اخته که با توجه به به پاکسازی کلسیم میتواند دردهای ناشی از کلیه را التیام بخشد.
توازن بين استراحت و فعاليت جسماني: حفظ تعادل بين استراحت و فعاليت جسماني مناسب است. فعاليت ورزشي منظم ميتواند به بهبود عملکرد کليه‌ها و تقويت سيستم ايمني بدن کمک کند.
مداخلات گرمايي: استفاده از دستمال‌هاي گرم يا گرمازدايي محلي ميتواند به تسکين درد کليه کمک کند.
رعایت مثلث سلامت: مثلث سلامت دکتر حسن اکبری مفهومی است که توسط این دانشمند و پژوهشگر ایرانی ارائه شده است. این مثلث به سه عامل اصلی به نام‌های “تغذیه، حرکت و آرامش” تاکید می‌کند.
