هوالشافی
گرمازدگی
:تعريف
سلول هاي بدن ما محدوديت هاي فيزيكي فراواني دارند كه يكي از مهمترين آن‌ها درجه حرارت سلول‌هاي بدن است که اگر فراتر از يك حد معين باشد مي تواند موجب به هم خوردن تعادل در عملكردهاي مربوط به تنظيم حرارت شوند ودر نتيجه اختلال عملكرد تمام سلول ها بوجود مي آيد. حالتي كه اصطلاحا به آن گرما زدگي اطلاق مي گردد
به طور خلاصه در واقع اختلال عملكرد سلول‌هاي بدن در اثر افزايش دما، گرما زدگي محسوب مي‌گردد
اگر اين اختلال بسيار شديد باشد مي‌تواند باعث آسيب‌هاي غير قابل برگشت به سلول‌ها شده و حتي منجر به مرگ انسان شود
:انواع گرمازدگي
:گرمازدگي نوع كلاسيك
اين نوع گرمازدگي معمولا در افراد با سنين بالا و به خصوص در كساني كه زمينه بيماري‌هاي قلبي، عروقي، بيماري‌هاي مزمن، افراد بسيار چاق، افراد معتاد به الكل، مصرف كنندگان داروهاي شيميايي و معتادين به مواد مخدر بيشتر ديده مي‌شود و دليل آن واضح است چون سلول‌هاي بدن اين افراد از قبل آسيب‌ديدگي دارند و در برابر افزايش درجه حرارت محيط بسيار شكننده‌تر از حالت معمول خواهند بود، بنابراين در چنين افرادي بسيار بيشتر بايد مراقبت و اقدامات پيشگيرانه صورت پذيرد، به خصوص در سفر حج و ساير زيارت‌ها و يا در تور‌هاي گردشگري و مسافرت‌ها
:گرمازدگي نوع كوششي
اين نوع گرمازدگي معمولا در ورزشكاران و جوانان پر جنب و جوش در اثر تقلاي زياد به وجود مي‌آيد و فرد از قبل بيمار نیست
:عوارض ناشي از گرمازدگي
اين عوارض ممكن از بي حالي و احساس خستگي شديد تا از حال رفتن و بيهوش شدن، تشنج و حتي مرگ ادامه يابد
:علايم گرمازدگي
خشك بودن مخاط زبان و مخاط حفره دهان
خشكي شديد پوست بدن
داغ بودن پوست (البته ممكن است به‌طور گول زننده‌اي سرد باشند)
عدم تعريق
رنگ قرمز یا كبود پوست
تنفس‌هاي سريع و كوتاه
نبض ضعيف
نبض سريع
دماي معمولي بالاي 5/39 درجه
منگي و گيجي
هذيان‌گويي
پرخاشگري
:پيشگيري
مصرف آب جوشيده و گرم به جاي آب سرد و آب يخ، سلول‌هاي بدن ما را در برابر حرارت بالا مقاوم مي نمايد و مصرف شربت عسل به جاي آب سرد، انرژي سلولي را در سطح بالايي نگه مي‌دارد
:درمان گرمازدگي
كم كردن سريع لباس از بدن*
فرو بردن فرد در آب گرم مايل به خنك و نه آب خيلي سرد (چون به سلول‌هاي بدن شوك وارد مي كند و بايد ايجاد تعادل به تدريج و آرام آرام صورت گيرد)*
باد زدن فرد گرما زده كمك كننده خواهد بود*
در جريان هواي تازه خنك و در سايه قرار دادن بيمار*
قرار دادن پاهاي بيمار در سطح بالاتر از سطح دراز كش بدن*
ماساژ ملايم پاها رو به بالا در حالت دراز كش بيمار*
اگر فرد به هوش مي باشد آرام آرام به وي شربت عسل خنك بخورانيد*
اگر امكان دارد از سرم درماني یا سرم نمكي يا درصورت لزوم رينگر معمولي يا رينگر لاكتاب بر حسب مورد با تجويز پزشك معالج در موارد بي هوش بودن بيمار استفاده شود
با آزمايش‌هاي متوالي و منظم به‌خصوص در موارد شديد و بروز بي‌هوشي يا تشنج، ميزان الكتروليت هاي بدن مثل سديم، پتاسيم و ميزان اسيديته خون كنترل شود و در صورت لزوم با نظر پزشك معالج اقدامات اصلاحي لازم صورت گيرد
دماي بدن مرتباً از طريق مقعد حداقل هر نيم ساعت كنترل شود تا دماي مقعدي همواره بيشتر از 5/38 نشود و ضمناً دما كمتر از 38 درجه نيز نگردد*
حجم ادرار بيمار بايد در 24 ساعت جمع‌آوري شود و از نظر عوارض كليوي و كم شدن حجم ادرار كنترل شود*
فرد لازم است تا 24 ساعت استراحت كامل داشته باشد يا در موارد شديد در بيمارستان تحت نظر باشد*
:مواردي كه اوضاع را بدتر مي‌كند
خوراندن مايعات بسيار يخ به فرد گرمازده*
استفاده از داروهاي مسكن براي رفع سر درد، چون اين داروها خود باعث آسيب سلولي مي‌گردند*
سر پا نگه داشتن فرد گرما زده*
ادامه درمان در زير آفتاب و محيط بسيار گرم*
انداختن بيمار در آب بسيار يخ*
عدم كنترل دماي بدن از راه مقعدي و بسنده كردن به لمس دست و پاي بيمار كه مي‌تواند به طور گول زننده‌اي سرد باشد*
فعاليت بيمار كه مي‌تواند آسيب‌هاي سلولي را بيشتر نمايد*
دکتر حسن اکبری
متخصص و دانشیار آسیب شناسی سلولی
محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی
