شناخت عناصر و ارکان در طب سنتی

هوالشافی

شناخت عناصر و ارکان در طب سنتی

:ارکان (4 عناصر)

 صفرا —-< در طبیعت آتش (نور)

خواص: لطیف، گرم، خشک

 خون (دم) —-< در طبیعت باد = هوا + انرژی

خواص: گرم، تر، لطیف ولی از آتش غلیظ تر

 بلغم (موکوس یا آب بینی یا دهان) —-< در طبیعت آب

خواص: سرد، تر، لطیف

 سودا (استخوان و موهای بدن) —-< در طبیعت خاک

خواص: سرد، خشک، غلیظ

ابن سینا می گوید: سودا برادر مرگ است

هر کدام از ارکان دارای یک طبع مشخص می باشد

رکن اول آتش می باشد که طبع آن گرم و خشک است؛ معادل آن در بدن انسان صفرا است که صفرا سبک و تیز و برنده است و منبع انرژی می باشد. آدمهای صفرائی باهوش، تند و تیز، شجاع با بدنی سفت می باشند افراد صفراوی به علت ضریب سوخت و ساز بالای سلولی، اگر تغذیه مثلث سلامت را رعایت نکند دچار پدیده ی سوختن صفرا شده و سودای ناشی از صفرا برای آنان ایجاد می شود که یکی از انواع سخت سودا بوده و برای آزاد شدن از شرّ آن باید بیمار متحمّل رژیم های سخت غذائی شود و همچنین لازم است به طور مرتّب از شربت سرکه انگبین استفاده نماید و یا آب جوش میل کند و هم چنین می تواند از روشهائی هم چون حجامت، زالو و فصد استفاده نماید

 افراد صفرائی از لحاظ رفتاری افرادی هستند، بسیار مقید و منظّم البته معمولا سخت گیر می باشند مثل هیتلر

استخوانهای افراد صفراوی نازک و اندامشان کوچک ولی حرکاتشان سریع می باشد

رکن دوم باد می باشد که طبع آن گرم و تر است؛ معادل آن در بدن خون یا دم می باشد و افرادی که دارای طبع دموی هستند، انسانهائی می باشند با استخوانهائی درشت، عضلاتی قوی و اندامی درشت، از لحاظ رفتاری این افراد بشاش، بگو بخند، خوش قلب، شجاع، علاقه به شعر و عرفان و بلند پرواز، هستند ولی معمولا نامنظم و ریخت و پاشگر  می باشند

رکن سوم آب می باشد که طبع آن سرد و تر است؛ معادل آن در بدن بلغم است افراد بلغمی دارای طبع سرد و تر می باشند، در کودکی شب ادراری دارند، ترس از تاریکی و تنهائی دارند. حافظه کمی دارند، عضلات شل و خوابهای فراوان که به یاد نمی آورند، زیاد مریض می شوند و آبریزش بینی دارند که با حساسیت فصلی اشتباه می شود مستعد بیماری هایی مثل ام اس هستند

رکن چهارم خاک می باشد که طبع آن سرد و خشک است؛ معادل آن در بدن سودا می باشد سودا قسمت سخت و سنگین جسم انسان را تشکیل می دهد افراد سودائی معمولاً سیاه (یعنی بعضی قسمتهای بدن سیاه و بعضی قسمتها روشن یا کل بدن تیره) می باشد

افراد سودائی دارای عضلات تحلیل رفته و قدرت بدنی کم هستند این افراد معمولاً لاغر اندام بوده و بدن آنها سفت و خشک و کوچک می باشد

و در صورت و سر و روی گونه ها و بینی و روی دستها و جاهای مختلف بدن دارای لکه های قهوه ای نامنظم می باشند از لحاظ رفتاری افراد سودائی به علت عدم گردش خون صحیح مغزی دچار اختلال عملکرد سلول های مغزی بوده و بسیار حساس، زود زنج، کم حوصله، لجوج، ترسو، کنجکاو و سمج هستند و از مشخصات این افراد سیاهی دور چشم ها می باشد

این افراد به علت اختلال عملکرد سلول ها در معرض ابتلا به بیماری های مثل انواع سرطان در جاهای مختلف بدن می باشد

ابن سینا می گوید: تقویت به عین است درمان به ضد یعنی اگر کسی دارای بیماری یا طبع سودا می باشد برای رهایی از این بیماری لازم است به وی مواد غذاهای گرم و تر داده شود و یا اگر بیماری به طور مثال: بلغمی است کافیست، ما برای بدتر شدن وضعیت وی مواد غذائی یا طبع سرد و تر به او بدهیم مانند: ماست و خیار، سالاد شیرازی، آب سرد و برای درمان وی لازم است از غذا های گرم و خشک استفاده نماییم

دکتر حسن اکبری

متخصص و دانشیار آسیب شناس سلولی

محقق و مدرس طب اسلامی – ایرانی