هوالشافی
حجامت و افزایش سیستم ایمنی بدن
حجامت باعث افزایش سیستم ایمنی بدن می شود. با انجام حجامت، حجم گلبول قرمز در بدن کاهش می یابد و خون در رگ های تنگ نیز با سرعت بیشتری حرکت می کند، بنابراین اکسیژن رسانی بهبود می یابد و سیستم ایمنی تنظیم می شود
دکتر حسن اکبری در گفت و گو با خبرنگار ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران گفت: در منابع طب سنتی، حجامت به عنوان یکی از ارکان درمان و روش صددرصد علمی و مورد تایید پیامبر (ص) و ائمه و پزشکان امروزی قرار گرفته است، همچنین مراکز پزشکی در سراسر دنیا تحقیقاتی در زمینه علمی بودن حجامت انجام دادند
وی در ادامه افزود: باتوجه به وسعت فوایدی که برای حجامت ذکر می شود، مدافعان حجامت ادعا می کنند که حجامت، جهت درمان طیف گسترده ای از بیماری های مختلف است و حتی اثر در پیشگیری از بیماری ها دارد
این متخصص طب سنتی تصریح کرد: حجامت برای پیشگیری و بهبود بیماری هایی شامل: چربی بالای خون، دردهای عضلانی، کمردرد، سردردهای عصبی و میگرنی، بیماری های پوستی مانند آکنه، پسوریازیس، جوش صورت، حساسیت های دارویی، غذایی و فصلی، کاهش درد های قاعدگی در زنان و برخی بیماری های عفونی، هورمونی و غدد موثر است
اکبری با اشاره به اینکه با وجود دقت فراوان در شرایط انجام حجامت توسط متخصصان، در صورت انجام حجامت توسط غیر متخصص در طب سنتی، امکان بروز عوارض مختلفی است مانند: انتقال بیماری های عفونی مثل ایدز و هپاتیت. در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی، ایجاد یا تشدید کم خونی. در صورت ایجاد خراش های پوستی بیش از حد مجاز، اثر زخم در روی بدن. در صورت ایجاد شکاف های خطی توسط تیغ، افزایش ریسک بروز لخته های خونی (سکته های مغزی در پی حجامت بدن). به همین دلیل توصیه می شود که بیمار بعد از انجام حجامت به مدت نیم ساعت فعالیت بدنی انجام دهد تا احتمال بروز لخته کاهش یابد
وی در ادامه خاطر نشان کرد: حجامت برای افراد کم خون، کسانی که افسردگی شدید دارند، زنان در مدت ایام عادت ماهانه، افراد دارای کمبود پلاکت خون و افراد دارای فشار خون مقطعی هستند، توصیه نمی شود
این متخصص در پایان با بیان اینکه قبل از حجامت باید روش تغذیه اصلاح شود، گفت: با فرض اینکه در طب سنتی هدف از حجامت خروج خون از بدن می باشد و در اهدای خون نیز همین کار انجام می شود، برخی اهدای خون را به عنوان جایگزینی مدرن و مفید برای حجامت می دانند
حجامت از نگاه مولکولی و سلولی
سال هاست که بر سر مفید یا مضر بودن حجامت دعواست عده ای کاملا موافق آن هستند و عده ای دشمنان قسم خورده آن هستند ولی نکته اینجاست که متاسفانه کمتر شاهد بحث علمی منصفانه در مورد آن هستیم. بنابراین در اینجا قصد دارم بدون تعصب و از دیدگاه سلولی مولکولی فرآیند حجامت را تشریح نمایم تا شاید علت اینکه اینقدر در معارف اسلامی بر انجام حجامت تاکید شده است و اینکه بزرگان دین ما مبادرت به انجام این عمل می کرده اند از لحاظ علم روز مشخص گردد
بطور مثال از پیامبر اعظم صل الله علیه وآله است که فرمودند: الحجامه دواء کل داء یعنی حجامت داروی تمام بیماری هاست. و امثال این فرمایش ها در روایات اسلامی فراوان است
:وقتی ما حجامت می کنیم در واقع سه پدیده اتفاق می افتد
اول: ایجاد یک التهاب و آسیب سلولی عمدی بوسیله بادکش کردن
دوم: تشدید التهاب و آسیب بوسیله ایجاد خراش های سطحی پوست ناحیه حجامت
سوم: خروج خون از موضع حجامت بوسیله بادکش های بعدی
حال ببینیم در هر مرحله چه پدیده ای رخ می دهد و چه نتایجی در بر دارد؟
در بادکش اولیه و ایجاد التهاب و آسیب سلولی اولیه، پیام های سلولی از سلول های منطقه التهاب و سلول های دچار آسیب شده صادر می گردد که این پیام های شیمیایی سیتوکین نام دارند و برخی از آن ها پیام بسیج عمومی سیستم ایمنی بدن، در جهت تمایز و تکثیر در محل های تولید سلول های ایمنی می باشد و همچنین پیام فراخوان عمومی سلول های ایمنی به منطقه التهاب و آسیب هستند که از مناطق تجمع سلول های سیستم ایمنی آنها را به ناحیه حجامت جلب می کند و موجب آزاد شدن برخی از واسطه های شیمیایی می گردد که موجب گشادی عروق به خصوص مویرگ ها و تجمع خون فراوان در این ناحیه می گردد و باعث خروج پلاسما (قسمت مایع خون) به ماده بین سلولی می گردد، در این مرحله با ایجاد خراش های سطحی در ناحیه پرخون و ملتهب و عمیق تر شدن آسیب سلول ها که شامل سلول های پوشاننده پوست، اندوتلیوم عروق خونی، سلول های بافت بینابینی و سلول های سیستم ایمنی هستند میزان آزاد شدن واسطه های شیمیایی و سیتوکین ها به اوج خود می رسد و خون و مایع میان بافتی و میان سلولی از ناحیه خارج می گردد
از ستوکین هایی که در ناحیه آزاد می شود می توان به : TNF انترفرون آلفا، بتا، گاما، TGFB، اینترلوکین یک، اینترکولین دو، اینترلوکینسه، اینترلوکینچهار، اینترلوکین پنج، اینترلوکین شش و اینترلوکین ده اشاره نمود که اعمال تقویتی و تنظیمی روی سیستم ایمنی بدن دارند و موجب افزایش قدرت برخورد سلول های موجود و افزایش تعداد سلول های ایمنی ذاتی و سلول های ایمنی اختصاصی می شوند و همچنین میزان و شدت برخورد سلول های ایمنی با عوامل بیگانه را تنظیم می نمایند و مهمتر از آن موجب تمایز بهتر و بیشتر سلول های ایمنی و در نتیجه بهتر شدن شناخت عوامل و سلول های خودی از بیگانه می شود و جلوی بروز بیماری های خود ایمنی مثل لوپوس، ام اس، آرتریت و روماتوئید گرفته می شود و همچنین با تحریک تمایز بهتر جلوی بروز سرطان ها گرفته می شود
همچنین با افزایش قدرت سیستم ایمنی جلوی تهاجم و تکثیر میکرواورگانیسم ها تا حدود زیاد گرفته می شود و قدرت تولید آنتی بادی بر علیه آنها افزایش می یابد و قدرت برخورد با عوامل بیگانه توسط سیستم ایمنی افزایش می یابد. با برخورد آنتی ژن های سطحی از طریق سلول های معرفی کننده آنتی ژن و فرآوری این آنتی ژن ها، قدرت برخورد با ویروس ها از راه فعال شدن سلول های T کمک کننده و یاری رسانی به لنفوسیت های B و تبدیل شدن آنها به پلاماسل ها و همچنین فعال شدن سلول های T سیتوتوکسیک، افزایش می یابد و از همین خاصیت در مقالات بعدی به امکان درمان ایدز و انواع هپاتیت ها اعم از هپاتیت B ، C ، D و E اشاره خواهد شد
اثر دیگر، خارج کردن انتخابی گلبول های قرمز پیر و فرسوده از گردونه گردش خون است که دیگر قادر به انتقال اکسیژن و متابولیت ها نمی باشند بدین صورت که در خلاء ایجاد شده در مرحله اول فرایند حجامت بدام می افتند و نمی توانند به گردش خون باز گردنند و بوسیله ایجاد خراش ها از بدن خارج می شوند و موجب جوان تر شدن عمر متوسط گلبول های قرمز در گردش خون می شوند و موجب اکسیژن رسانی بهتر به سلول ها و بافت ها می گردد
اثر دیگر کاهش و یسیکوزیته (یا چسبندگی) خون است که با کم کردن تعداد گلبول های قرمز در واحد حجم و کم کردن ترافیک در مویرگ ها اتفاق می افتد و موجب کم شدن احتمال بروز سکته های قلبی و مغزی می گردد و همچنین با کم کردن احتمال تشکیل لخته ها در اندام های تحتانی جلوی آمبولی ریه یعنی حرکت لخته و گیر کردن آنها در عروق ریه، گرفته می شود و همچنین جلوی آمبولی به سایر نواحی مثل مغز و سایر اعضا گرفته می شود
اثر دیگر کاهش حجم خون است که در بهتر شدن خون رسانی به اندام ها به خصوص ریه هایی که در اثر احتقان یا پرخونی دچار اختلال عملکرد شده اند و علائمی مثل سرفه، تنگی نفس و خس خس سینه مشهود است، موثر می باشد
دکتر حسن اکبری
،متخصص آسیب شناسی
،دانشیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی
www.drakbary.com