نماد پزشکی

هوالشافی

نماد پزشکی در ایران باستان

درایران باستان، نماد پزشکی سیمرغ است و نماد بیماری مار، حال آن که در طبّ یونانی و طبّ جدید نماد پزشکی مار است. در شاهنامه فردوسی نیز، سیمرغ برای معالجه زخم های رستم یا به هنگام تولد او از مادر ظاهر میشود. در کتاب وندیداد آمده است: «… آن گاه مار به من نگاه کرد. آنگاه برای من مار پر مرگ، نود و نه هزار و نهصد و نود و نه بیماری فراز داد…».

از این رو، شایسته است نماد پزشکی ایرانی براساس اندیشه نیاکانمان به سیمرغ بدل گردد. به اختصار لازم است توضیح دهیم که سیمرغ در زبان اوستایی «سئن» و در سانسکریت «سیئنه» است. جایگاه سیمرغ در ایران باستان و خصوصیّات او به مانند جایگاه جبرئیل در دین و یهودیّت و مسحیّت است. نقش سیمرغ در پزشکی ایرانی به حدّی است که پزشکان را نیز لقب سیمرغ میداده اند و از این رو، مکتب پزشکی ایرانی را «مکتب سینایی» می خوانده اند و بسیاری از پزشکان را «سینا» نام می نهاده اند. از همین نکته، وجه انتساب شیخ الرئیس به سینا (که نام  جدّ اوست) معلوم میشود. چنین پیداست که خاندان بو علی در زمره پزشکان بوده اند.

در میان اطبای جندی شاپور و فرزندان جورجیس و بختیشوع نیز مدام با نام هایی چون جبرئیل اوّل، جبرئیل دوّم، جبرئیل سوّم و… مواجه ایم که به نوعی بیانگر همانندی جایگاه جبرئیل با سیمرغ در پزشکی و تداوم اندیشه سینایی در فرهنگ های دیگر است (برگرفته از کتاب فهرست ماقبل الفهرست، دکتر پرویز ذکایی).

نکته جالب تر این که واژه «مدیسین medicine» درلغت انگلیسی امروز، بر گرفته از «مذ سئن» اوستایی است که در آن مذ به معنای دارو سئن بمعنای سیمرغ است.

  (به نقل از استاد فریدون جنیدی)