هوالشافی
سلامت از دیدگاه امام رضا علیه السلام
انسان همیشه به دنبال سلامت بوده، چرا که بدون سلامت بهره گیری از سایر مواهب الهی و حتی عبادت کردن بسیار مشکل می گردد. همانگونه که در سایر نیاز های بشری خداوند تبارک و تعالی دستورات حیات بخش خود را به بشر رسانیده است در خصوص سلامت و طب نیز از طریق کتب آسمانی و زبان مبارک معصومین علیهم السلام نسخه های بی بدیل سلامت به بشر ارزانی شده است
یکی از این نسخه های درمانی عمومی برای تمام نسل بشر رساله ی شریف ذهبیه است که با اسناد معتبر از زبان امام رضا علیه السلام پیام مهم رازهای سلامتی را به تمام بشریت هدیه فرموده اند
در این رساله شریف بصورت ابتکاری و بدون سابقه ی قبلی امام علیه السلام بدن را به یک کشور یا مملکت تشبیه فرموده اند و معده و شکم را خزانه ی این مملکت قلمداد فرموده اند و جالب است که همه ما امروزه می دانیم که انرژی مورد نیاز برای فعالیت سلولهای بدن ما توسط غذایی است که خورده می شود و لذا خزانه ی انرژی بدن ما نزد معده است که غذای خورده شده را نهایتاً به سوخت آماده و قابل مصرف برای سلولهای بدن تبدیل می کند، همان فرآیندی که ما به آن گوارش می گوییم
جالب است که امام رضا علیه السلام در حدود هزار و دویست سال قبل به این نکته مهم علمی اشاره فرموده اند که علم امروز تازه به آن رسیده است و آن اینکه: همانا صلاح بدن و قوام آن به غذا و آشامیدنی است و فساد آن نیز به این دو است، پس اگر این دو را اصلاح کنی بدن اصلاح و اگر این دو را فاسد کنی بدن فاسد می گردد
لذا اصل مهم در پیشگیری بیماری ها، داشتن تدبیر در غذاها و نوشیدنی ها است
امام رضا علیه السلام وجود اخلاط چهارگانه شامل صفرا، دم، بلغم و سودا را تایید فرموده اند و این موضوع می تواند اشاره به نظریه وحیانی بودن اصل علم طب باشد و این نظریه را که اطباء بزرگ مستقیم یا غیرمستقیم از شاگردان انبیاء بوده اند، تقویت می نماید
:رژیم غذایی مناسب از نظر رساله ذهبیه
عدم پرخوری و سعی در میانه روی در خوردن، یعنی نه آنقدر بخوریم که دچار بیماری پرخوری شویم و نه آنقدر کم بخوریم که نای حرکت نداشته باشیم
امام رضا علیه السلام می فرمایند: کسی که زیاد غذا بخورد از آن غذا تغذیه نمی شود و کسی که به اندازه غذا بخورد از آن غذا نفع می برد
جالب است که از لحاظ علم امروز هم زیاد خوردن غذاها موجب فشار بیش از حد روی سامانه های سلولی شده و می تواند باعث بروز انواع بیماری ها گردد
در معارف ما تأکید شده است که قبل از اینکه کاملاً سیر شویم دست از غذا خوردن بکشیم و همچنین بدترین چیزها نزد خداوند تعالی شکم پر قلمداد شده است
عدم تغییر ناگهانی در عادات غلط غذایی و برعکس تغییر تدریجی آنها
ترک غذاهایی که عملاً با خوردن آنها بدن بجای احساس نشاط، احساس کسالت یا ناراحتی می کند
:توصیه های امام رضا علیه السلام برای تغذیه بر اساس ماه ها
در طب سنتی توصیه غذاها بر اساس فصول است در حالیکه بطور استثنایی توصیه های تغذیه ای امام رضا علیه السلام بر اساس ماه ها می باشد که بسیار دقیقتر است
* این توصیه ها برای افراد سالم است که باعث می شود بیمار نشوند
توصیه های فروردین ماه: (ماه آذار رومی)
مصرف غذاهای لطیف مثل روغن حیوانی، آبگوشت، عسل، آش ها، تخم مرغ عسلی
مصرف گوشت های لطیف مثل گوشت گوسفند، گوشت پرندگان (احتمالا بجز مرغ)
شراب حلال امام رضا علیه السلام (دستور ساخت دارد که بعداً در وب سایت می گذاریم)
:پرهیز های فروردین ماه
پیاز
سیر
ترشیجات
توصیه های اردیبهشت ماه: (ماه نیسان رومی)
غذاهای بریان (سرخ شده و کبابی)
غذاهایی که با سرکه به عمل آمده اند
گوشت شکار
:پرهیز های اردیبهشت ماه
آشامیدن آب بصورت ناشتا
توصیه های خرداد ماه: (ماه ایاز رومی)
احتمالاً همان توصیه های اردیبهشت ماه است
:پرهیز های خرداد ماه
مصرف غذاهای شور
مصرف گوشت های غلیظ مثل کلیه حیوانات، گوشت گاو
شیر
توصیه های تیر ماه: (ماه حزیران رومی)
مصرف کاسنی، خرفه، خیار، خیار چنبر، شیرخشت
مصرف میوه های آبدار، غذاهای ترش، شیر
مصرف گوشت بزغاله، گوشت ماهی تازه، گوشت تیهو، دراج (و احتمالاً گوشت خروس)
:پرهیز های تیر ماه
– ذکری نفرموده اند
توصیه های مرداد ماه: (ماه تموز رومی)
مصرف مقداری آب سرد ناشتا
مصرف غذاهای با طبع خنک و تر
مصرف کاهو، خیار، خیار چنبر، کاسنی، خرفه، شیر خشت، میوه های آبدار مثل خربزه و هندوانه
مصرف گوشت بزغاله، ماهی تازه، احتمالاً خروس، تیهو، دراج
مصرف لبنیات (با مصلح)
مصرف غذاهای سریع الهضم
:پرهیز های مرداد ماه
– ذکری نفرموده اند
توصیه های شهریور ماه: (ماه آب رومی)
مصرف خوراکی های با طبع خنک و تر مثل مرداد ماه
:پرهیز های شهریور ماه
– ذکری نفرموده اند
توصیه های مهر ماه: (ماه ایلول رومی)
شیرینی ها، انواع گوشت های معتدل مثل بزغاله و بره گوسفند یکساله
:پرهیز های مهر ماه
گوشت گاو
زیاد خوردن غذاهای بریان شده
خربزه، خیار و احتمالاً میوه های با طبع سرد
توصیه های آبان ماه: (ماه تشرین اول رومی)
گوشت های چربی دار
انار ملس
خوردن میوه بعد از غذا
خوردن گوشتها با ادویه جات
:پرهیز های آبان ماه
کم کردن نوشیدن آب
توصیه های آذر ماه: (ماه تشرین آخر رومی)
مثل توصیه های آبان ماه
نوشیدن یک جرعه آب داغ هر روز صبح
:پرهیز های آذر ماه
نوشیدن آب سرد در شب
خوردن کرفس، نعناع و تره تیزک
توصیه های دی ماه: (ماه کانون اول رومی)
مثل توصیه های آذر ماه
مصرف غذاهای با طبع گرم مثل عسل، خرما، گوشت گوسفند
:پرهیز های دی ماه
مصرف خوراکی های با طبع سرد
توصیه های بهمن ماه: (ماه کانون آخر رومی)
نوشیدن آب داغ ناشتا
مصرف شورباهای با طبع گرم مثل کرفس، تره تیزک و تره
:پرهیز های بهمن ماه
ماهی تازه
شیر
تراشیدن سر
توصیه های اسفند ماه: (ماه شباط رومی)
سیر
گوشت پرندگان
احتمالاً میوه های خشک و گرم
:پرهیز های اسفند ماه
– ذکری نفرموده اند
:نحوه ی تناول غذا
– اول غذاهای سبک و لطیف سپس غذاهای سنگین میل شود
– سه وعده غذا در دو روز تقسیم می شود مثلا: روز اول فقط صبحانه و شام میل می شود و روز دوم فقط ناهار میل می شود. (بخصوص برای کسانی که بدنبال کاهش وزن هستند)
– نه تنها زیاده روی در مصرف غذا عامل بیماری است بلکه زیاد خوردن آب نیز بیماری زا می باشد
:آثار بد نوشیدن آب به همراه خوردن غذا
افزایش رطوبت بدن
ضعف و آسیب معده
عدم جذب قوت غذا
جلوگیری از هضم غذا و تبدیل آن به ماده خام
:توصیه های مخصوص شام
شام سبک باشد
عادت به بیدار ماندن دو ساعت از اول شب تا غذای خورده شده هنگام خواب هضم شده باشد
قبل از خواب با اجابت مزاج باید روده ها تخلیه شوند ولی نباید طولانی مدت در دستشویی نشست
برای گوارش هنگام خواب ابتدا باید به پهلوی راست و سپس به پهلوی چپ برگردد تا به خواب رود
دکتر حسن اکبری
متخصص و دانشیار آسیب شناسی سلولی
محقق و مدرس طب اسلامی- ایرانی