مزاج ها را بهتر بشناسیم

هوالشافی

مزاج ها را بهتر بشناسیم

:تمام جهان مادی از چهار حالت ماده تشکیل شده اند که به ترتیب عبارتند از

انرژی، گاز بعلاوۀ انرژی (باد)، آب و جامدات (خاک)، در بدن انسان نیز که جهان کوچک است همین عناصر وجود دارند، صفرا نماد آتش است که گرم و خشک است و در بالا قرار می گیرد همچنین این ماده نوع لطیف تر ماده است و جرم بسیار کمی را دارا می باشد

معادل باد در بدن انسان خون است که خاصیت سیلانیت و حمل انرژی را دارد و گرم و مرطوب است (مرطوب بودن نشانه سیلانت ماده است) این ماده ترکیب گاز و انرژی است، باید بدانیم که به غلط در بعضی منابع از این رکن با عنوان هوا نام برده شده که صحیح نمی باشد چون هوای بدون حرکت فقط مخلوط چند گاز است و تداعی حالت باد را که هوای همراه حرکت است را نمی کند، این حالت از ماده بعد از آتش (نماد انرژی) لطیف ترین می باشد، خون در بدن انسان نقش باد در طبیعت را دارد، جالب است بدانیم که دو حالت فوق در جهان مادی کمتر قابل رویت و لمس هستند

معادل آب در بدن ما بلغم است که دارای طبع سرد و تر است یعنی در مواجهه با مواد دیگر انرژی دریافت می کند و دارای سیلانیت یا روان شدن است، حالت نرمی و انعطاف پذیری بدن ما به علت بلغم است

معادل جامدات یا خاک در بدن انسان سودا است که عامل استحکام و سختی بدن انسان است که تبلور آن را می توانیم در استخوان، دندان و موها ببینیم

پس انسان باید یک ترکیب متعادل و نه مساوی از چهار خلط را داشته باشد تا دارای مزاج متعادل باشد و غلبه یا کمبود هر خلط می تواند موجب بروز برخی بیماریها در بدن انسان گردد

افراد بر اساس دو ضابطه دارای طبع مشخص خواهند بود، اول: ژنتیک که نیمی از مادر و نیمی از پدر به ارث می رسد و دوم: محیط که عوامل متعدی در آن دخیل است مانند

 هوا و آب*

 تغذیه (خوردنیها و آشامیدنی ها)*

 خواب و بیداری*

 حرکت و سکون*

 استفراغ (فراغت از مواد سمی بدن) و احتقان (نگهداشت مواد مفید بدن)*

 اعراض نفسانی (حالات نفسانی) (مثل: شادی، نشاط، لذت، غم، خشم، یأس و نا امیدی)*

در مجموع افراد بشر به چهار طبع تقسیم بندی می شوند که در نتیجۀ غلبۀ یکی از خلط ها در بدن حاصل می شوند که می تواند موجب مشخصات فیزیکی و روحی روانی و رفتاری ویژه در افراد شود و همچنین بیماریها در این افراد از یکدیگر متفاوت باشد و یا نوع علائم و بروز بیماریها، نقاط شروع بیماریها در افراد مختلف با هم فرق کند، البته، افراد متعادل و چند خلطی هم داریم که بعدها بحث می شود

:اولین گروه افراد صفراوی هستند که دارای مشخصات زیر می باشند

الف: روحی و روانی و رفتاری

علاقه به ادبیات (گاهی) علاقه به ریاضی (گاهی)، استعداد به بد اخلاقی و تندی و سنگ دلی و خشونت، دوست داشتن فصل های سرما مثل پائیز و زمستان

علاقه به عرفان و عشق (گاهی)، پر انرژی، حرکات اندام و صحبت کردن سریع، بی قرار و کم تحمل، میل جنسی فراوان، پر جرأت، باهوش، تند و تیز، منظم و نظام ساز، حساس، دقیق در تصمیم گیری، حاضر جواب و حضور ذهن بالا، اندام باریک ولی پر قدرت، سخاوتمند (گاهی)، پرحرف و عجول

ب: مشخصات فیزیکی افراد صفراوی

 موی بدن: نسبتاً پر مو*

 رنگ ناخن و پوست: زرد و قرمز*

 رنگ سفیدی چشم: زرد*

گرمی و سردی بدن: گرمی در سراسر بدن یا گرمی در سر و سردی در انتهاهای اندام*

درشتی و باریکی اندام بدن: اندام باریک و ظریف*

 گرایش به ترشی: دارد*

نفخ: ندارد*

تمایل به سردی ها: دارد*

تمایل به گرمی ها: ندارد*

 مزۀ دهان: تلخی صبحگاهی*

رطوبت دهان: خشک*

 اشتها: زیاد*

توان هضم غذا: بالا*

یبوست: ندارد*

 رنگ قرینه: روشن یا میشی*

 رگهای دست: بر جسته یا گاهی پنهان*

:گروه دوم افراد دموی که دارای مشخصات زیر هستند

الف: روحی و روانی و رفتاری

علاقه به شعر و موسیقی و عرفان و عشق، علاقه به طبیعت، بلند پرواز، اهل معنویت، خوش دل و خوش اخلاق و بگو بخند، شجاع و جسور، اهل ریسک کردن، اعتماد به نفس بالا، نظام ساز ولی بی نظم، نوع دوست، تنوع طلب، سخاوتمند، جاه طلب، قدرت مدیریت و ریاست و غلبه بر دیگران، پر زور ولی آرام تر از صفراوی ها، عدم تحمل به گرما و تابستان، میل و توان جنسی بالا، دور اندیش، صبورتر از صفراوی ها

ب: مشخصات فیزیکی افراد دموی

 موی بدن : پر مو*

 رنگ ناخن و پوست: سفید و قرمز*

 رنگ سفیدی چشم: سفید و قرمز*

 گرمی و سردی بدن: گرمی در سراسر بدن و یا انتهاهای اندامها*

 درشتی و باریکی اندام بدن: درشت و اندام پهلوانی*

 گرایش به ترشی: دارد*

نفخ: ندارد*

 تمایل به سردی ها: دارد*

تمایل به گرمی ها: ندارد*

 مزۀ دهان: شیرینی صبحگاهی*

 رطوبت دهان: کمی مرطوب*

 اشتها: زیاد*

 توان هضم غذا: خوب*

 یبوست: ندارد*

 رنگ قرینه: روشن یا میشی تیره*

 رگهای دست: معمولا آشکار و برجسته*

:گروه سوم افراد بلغمی هستند

الف: روحی و روانی و رفتاری

گرایش به علوم عقلی، حسابگر و محتاط، خوشحالی در تابستان و بد حالی در بهار و زمستان، منطقی و آرام، حرکات کند اندام و بدن و صحبت کردن، ترسو، مطیع، میانه رو، حرف گوش کن و نرم، استعداد افسردگی، بدون استعداد ریسک، اهل سازش، قدرت اراده ضعیف، نیازمند محبت و توجه، فراموشکار و کند ذهن، میل جنسی کم و توان جنسی کم.

ب: مشخصات فیزیکی

 موی بدن: کم مو*

رنگ ناخن و پوست: سفید*

 رنگ سفیدی چشم: سفید*

 گرمی و سردی بدن: سردی سراسر بدن*

 درشتی و باریکی اندام بدن: باریک یا درشت ولی شل و پف آلود و بی حال*

گرایش به ترشی: ندارد*

نفخ: دارد*

 تمایل به سردی ها: ندارد*

تمایل به گرمی ها: دارد*

 مزۀ دهان: بی مزه*

 رطوبت دهان: زیاد*

اشتها: زیاد*

توان هضم غذا: ضعیف*

یبوست: گاهی*

رنگ قرینه: آبی و روشن*

رگهای دست: پنهان*

:گروه آخر افراد سوداوی هستند

الف: مشخصات روحی و روانی و رفتاری

گرایش به حسابگری دقیق و امور فنی، ریز بین، دوست داشتن بهار، کم احساس و منطقی، بسیار محتاط، کم انرژی ولی پشتکار بالا و سمج، تمایل کم به معنویت، نا آرام و همیشه در فکر، وسواس فکری و عملی (گاهی)، نگرانی و دو دلی و اضطراب بی جا، شکاک، عدم ریسک پذیری، میل جنسی فراوان ولی توان جنسی پائین، بدبین و حساس، بسیار منظم، خود خور و درون گرا، لجباز و یک دنده و پا فشاری زیاد در کارها، تکرار حرف ها، وارسی و موشکافی همه جانبه

ب: مشخصات فیزیکی

 موی بدن: کم ولی ضخیم و تیره*

 رنگ ناخن و پوست: تیره*

رنگ سفیدی چشم: سفید کدر*

 گرمی و سردی بدن: سردی بدن، بخصوص دست و پای یخ*

 درشتی و باریکی اندام بدن: باریک*

گرایش به ترشی: ندارد*

 نفخ: دارد*

تمایل به سردی ها: ندارد*

تمایل به گرمی ها: دارد*

 مزۀ دهان: شوری صبحگاهی*

 رطوبت دهان: خشک*

 اشتها: گاهی زیاد*

 توان هضم غذا: کم*

 یبوست: دارد*

رنگ قرینه: تیره*

رگهای دست: پنهان*

حال با دانستن خواص مواد غذایی از یک اصل مهم ابن سینا می توانیم در اصلاح مزاج در حد عوامل محیطی استفاده نماییم و آن اینکه: تقویت به عین است و درمان به ضد، یعنی هر صفتی را اگر بخواهیم بیشتر کنیم باید مانند همان صفت را بدهیم و اگر بخواهیم اصلاح نمائیم باید ضد آن را بدهیم، بطور مثال فرد سوداوی دارای طبع سرد و خشک است لذا اگر مواد غذایی سرد و خشک میل کند سودایی تر می شود مثل مصرف کافور یا گوشت گاو و اگر مواد غذایی گرم و تر مصرف نماید سودایش بهتر می شود مثلا آبگوشت با گوشت گوسفند یا خوردن عسل و یا مصرف شیره خرما

دکتر حسن اکبری

،متخصص آسیب شناسی سلولی

،دانشیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی