مقدمه:
تقریباً همه ما این صحنه را دیدهایم یا تجربه کردهایم.
دو نفر در یک خانه، در یک زمان، با یک ویروس آنفولانزا درگیر میشوند. یکی بعد از دو سه روز با کمی آبریزش و بدندرد خوب میشود، اما نفر دیگر زمینگیر میشود؛ تب بالا، سرفههای شدید، ضعف طولانی، بیحالی و حتی گاهی عوارضی که هفتهها باقی میماند.
اینجاست که یک سؤال مهم به ذهن میرسد:
اگر عامل بیماری یکی است، چرا شدت آنفولانزا اینقدر فرق میکند؟
طب جدید معمولاً پاسخ را در سیستم ایمنی جستوجو میکند، اما آنفولانزا از دید طب سنتی فقط به ایمنی خلاصه نمیشود. طب سنتی میگوید بدن هر انسان شرایط خاص خودش را دارد و بیماری دقیقاً به همان نقطهای حمله میکند که از قبل ضعیف شده است.
در این مقاله میخواهیم با زبانی ساده، روان و مردمی بررسی کنیم که طب سنتی چه نگاهی به آنفولانزا دارد و چرا بعضی افراد آن را بسیار شدیدتر تجربه میکنند.
شناخت جامع آنفولانزا از دید طب سنتی
نگاه کلی طب سنتی به بیماریها
در طب سنتی ایرانی، بیماری یک اتفاق ناگهانی نیست.
حکمای قدیم اعتقاد داشتند که بدن قبل از بیمار شدن، نشانه میدهد؛ فقط ما معمولاً این نشانهها را نادیده میگیریم.
از این نگاه، بیماری زمانی ایجاد میشود که:
مزاج بدن از تعادل خارج شود
اخلاط ناسالم در بدن تجمع پیدا کنند
قوای اصلی بدن تضعیف شوند
ویروس یا عامل بیرونی، فقط محرک نهایی است، نه علت اصلی.
آنفولانزا از دید طب سنتی چیست؟
در منابع طب سنتی، آنفولانزا معمولاً در دسته بیماریهای نزلهای، واگیر و سردمزاج قرار میگیرد.
این بیماری بیشتر زمانی بروز میکند که سردی و رطوبت در بدن افزایش پیدا کرده باشد.
علائمی مثل:
آبریزش بینی
گرفتگی سینوس
عطسههای مکرر
سرفه
تب
بدندرد
بیحالی و کسالت
همگی نشانههایی از تلاش بدن برای دفع مواد زائد و اخلاط ناسالم هستند.
نقش مزاج در شدت آنفولانزا

یکی از مهمترین مفاهیم در بررسی آنفولانزا از دید طب سنتی، مزاج است.
مزاج یعنی طبیعت غالب بدن هر فرد.
چرا مزاج تعیینکننده است؟
چون واکنش بدن به سرما، گرما، غذا، استرس و بیماری، کاملاً وابسته به مزاج است.
بدنی که از قبل سرد شده، خیلی راحتتر با یک بیماری سرد مثل آنفولانزا درگیر میشود.
آنفولانزا در افراد سرد و تر
افراد سرد و تر معمولاً:
زیاد آبریزش دارند
مخاط بینیشان زیاد است
سرفههای خلط دار میگیرند
دیرتر خوب میشوند
در این افراد، آنفولانزا اغلب طولانی، فرسایشی و آزاردهنده است.
آنفولانزا در افراد گرممزاج
افراد گرممزاج:
تب بالاتری میگیرند
بدندرد و التهاب بیشتری حس میکنند
اما معمولاً دوره بیماریشان کوتاهتر است
اگر این افراد تغذیه نادرست داشته باشند، شدت بیماری بالا میرود، اما معمولاً زودتر از مرحله حاد عبور میکنند.
اخلاط و تأثیر آنها بر شدت بیماری
در طب سنتی، بدن از چهار خلط اصلی تشکیل شده است:
دم
صفرا
بلغم
سودا
سلامتی یعنی تعادل این اخلاط، و بیماری یعنی برهمخوردن این تعادل.
بلغم؛ عامل تشدید آنفولانزا
وقتی درباره آنفولانزا از دید طب سنتی صحبت میشود، بلغم نقش بسیار مهمی دارد.
بلغم طبع سرد و تر دارد و اگر در بدن زیاد شود:
مخاط بینی افزایش پیدا میکند
سینوسها سنگین میشوند
سرفهها خلط دار میشوند
بدن دچار رخوت و بیحالی میشود
افرادی که بلغم بالایی دارند، معمولاً آنفولانزا را شدیدتر و طولانیتر تجربه میکنند.
مقالات مرتبط با آنفولانزا
چرا بعضیها آنفولانزا را خیلی شدید میگیرند؟

حالا برسیم به سؤال اصلی.
طب سنتی برای این موضوع دلایل مشخص و قابلفهمی دارد.
۱. ضعف معده و هضم
در طب سنتی میگویند:
معده، ریشه بسیاری از بیماریهاست.
اگر هضم ضعیف باشد:
مواد غذایی خوب تبدیل نمیشوند
اخلاط ناسالم تولید میشود
بدن پر از مواد زائد میشود
افرادی که:
پرخوری میکنند
شام سنگین میخورند
شبها دیر غذا میخورند
همراه غذا آب زیاد مینوشند
بیشتر مستعد آنفولانزای شدید هستند.
۲. تغذیه سرد و ناسازگار با فصل
یکی از اشتباهات رایج امروزی، بیتوجهی به فصل است.
در پاییز و زمستان، مصرف زیاد این خوراکیها مشکلساز میشود:
لبنیات سرد
نوشیدنی یخ
بستنی
سالاد سرد
غذاهای فستفودی
این خوراکیها بدن را سرد و مرطوب میکنند و بستر آنفولانزای شدید را فراهم میکنند.
۳. خواب نامنظم و شبزندهداری
از دید طب سنتی، خواب شب زمان ترمیم بدن است.
افرادی که:
دیر میخوابند
خواب کم دارند
ریتم خوابشان بههم ریخته است
قوای دفاعی بدنشان ضعیف میشود و بیماری را سختتر تجربه میکنند.
۴. استرس و فشار روانی
طب سنتی بین جسم و روان جدایی قائل نیست.
غم، اضطراب و استرس:
حرارت طبیعی بدن را کاهش میدهد
هضم را مختل میکند
بدن را سرد و ضعیف میکند
به همین دلیل، افراد تحت فشار روحی معمولاً بیماریهای شدیدتری میگیرند.
۵. تجمع مواد زائد در بدن
در گذشته، سبک زندگی مردم سادهتر بود:
تحرک بیشتر
غذای طبیعی
نظم خواب
امروزه تجمع مواد زائد در بدن بیشتر شده و همین موضوع باعث میشود آنفولانزا شدیدتر بروز کند.
آنفولانزا از دید طب سنتی در پاییز و زمستان

پاییز و زمستان فصل اصلی بیماریهای آنفولانزایی هستند.
طب سنتی میگوید اگر بدن بدون آمادگی وارد این فصلها شود:
سردی در بدن غالب میشود
اخلاط غلیظ میشوند
بیماری شدیدتر بروز میکند
به همین دلیل، آمادهسازی بدن قبل از فصل سرد اهمیت زیادی دارد.
تفاوت آنفولانزا و سرماخوردگی در طب سنتی
در نگاه طب سنتی:
سرماخوردگی معمولاً سطحیتر است
آنفولانزا عمیقتر و همراه با ضعف شدید بدن است
آنفولانزا نشان میدهد که قوای اصلی بدن درگیر شدهاند، نه فقط دستگاه تنفسی.
جمعبندی نهایی
آنفولانزا از دید طب سنتی فقط یک ویروس نیست؛یک هشدار است.
هشداری که میگوید:
- مزاج بدن بههم خورده
- تغذیه نیاز به اصلاح دارد
- خواب و آرامش کم شده
- بدن پر از مواد زائد شده
کسی که به این موارد توجه کند، حتی اگر آنفولانزا بگیرد:
- علائمش خفیفتر است
- دوره بیماری کوتاهتر میشود
- و بدن سریعتر به حالت طبیعی برمیگردد
نگاه طب سنتی به درمان آنفولانزا با گیاهان دارویی

در طب سنتی، آنفولانزا یک حمله ناگهانی نیست؛ نتیجه ضعیف شدن قوای بدن است.
گیاهان دارویی قرار نیست ویروس را «بکشند»، بلکه کمک میکنند بدن خودش سریعتر تعادلش را برگرداند. یعنی درمان، همزمان تقویت و تخلیه است.
چرا گیاهان دارویی در آنفولانزا مؤثرند؟
منطق ساده است:
بعضی گیاهان بدن را گرم میکنند، بعضی رطوبت اضافی را کم میکنند و بعضی کمک میکنند بدن راحتتر سموم و مواد زائد را دفع کند.
وقتی این سه اتفاق با هم بیفتد، علائم آنفولانزا زودتر فروکش میکند.
گیاهان دارویی پرکاربرد در درمان آنفولانزا
در طب سنتی، گیاهان بر اساس اثرشان انتخاب میشوند، نه صرفاً اسمشان.
برخی گیاهان بیشتر برای:
- کاهش تب و بدندرد
- باز شدن راه تنفس
- تقویت قوای عمومی بدن
- آرامسازی سرفه و گلودرد
به کار میروند. نکته مهم این است که همه گیاهان برای همه افراد مناسب نیستند.
نقش مزاج در انتخاب گیاه دارویی
اینجا همانجایی است که خیلیها اشتباه میکنند.
بدن سرد با بدن گرم نسخه یکسان نمیخواهد.
برای مثال:
بدنهای سرد معمولاً با گیاهان گرم بهتر جواب میگیرند،
اما در بدنهای گرم، مصرف بیرویه گیاهان گرم میتواند علائم را بدتر کند.
طب سنتی اول مزاج را میسنجد، بعد سراغ گیاه میرود.
دمنوشها در درمان آنفولانزا؛ کمککننده نه معجزه
دمنوشها ابزار کمکیاند، نه درمان قطعی.
اگر درست، بهموقع و متناسب با بدن مصرف شوند:
- به کاهش لرز و بیحالی کمک میکنند
- تعریق ملایم ایجاد میکنند
- بدن را برای دفع عامل بیماری آمادهتر میکنند
اما مصرف بیحساب یا پشت سر هم، نتیجه معکوس میدهد.
اشتباهات رایج در مصرف گیاهان دارویی
یکی از دلایل بدتر شدن حال بعضی بیماران همین اشتباهات است:
مصرف چند گیاه با هم بدون شناخت،
زیادهروی به نیت زود خوب شدن،
یا تقلید نسخه دیگران بدون توجه به مزاج خود.
در طب سنتی، «کم اما درست» خیلی مؤثرتر از «زیاد اما ناآگاهانه» است.
چه زمانی گیاهان دارویی کافی نیستند؟
این بخش خیلی مهم است.
اگر تب بالا ادامهدار شد، تنگی نفس ایجاد شد یا ضعف شدید بهوجود آمد، گیاه دارویی بهتنهایی کافی نیست.
طب سنتی هم تأکید میکند که در موارد شدید، باید حتماً از نظر پزشکی بررسی انجام شود.
گیاهان دارویی مؤثر در درمان آنفولانزا از دید طب سنتی
گیاهان گرمکننده و تقویتکننده بدن
این دسته بیشتر برای بدنهایی مفیده که با آنفولانزا دچار لرز، بیحالی و سردی میشن.
زنجبیل
در طب سنتی برای گرمکردن بدن و کمک به کاهش لرز و بدندرد شناخته میشود و به فعالتر شدن قوای بدن کمک میکند.
دارچین
دارچین گیاهی گرم و خوشاثر است که در آنفولانزا برای تقویت بدن و کمک به بهبود ضعف عمومی استفاده میشود.
گیاهان مناسب برای گلودرد و سرفه
این گیاهان بیشتر نقش آرامکننده دارند و به کاهش تحریک مجاری تنفسی کمک میکنند.
گل ختمی
در طب سنتی برای نرم کردن گلو و کاهش خشکی و سوزش استفاده میشود و برای سرفههای آزاردهنده کاربرد دارد.
بنفشه
بنفشه به عنوان گیاهی ملایم برای آرامسازی گلو و کمک به کاهش التهاب شناخته میشود.
گیاهان کمککننده به کاهش تب و التهاب
هدف این گیاهان، تعدیل واکنش بدن است نه خاموشکردن افراطی علائم.
اسطوخودوس
در طب سنتی به عنوان گیاهی آرامبخش و متعادلکننده شناخته میشود و میتواند به کاهش بیقراری و تب ملایم کمک کند.
کاسنی
کاسنی بیشتر برای خنکسازی ملایم بدن و کمک به تعدیل حرارت استفاده میشود، مخصوصاً در بدنهای گرم.
گیاهان تقویتکننده سیستم دفاعی بدن
این گیاهان نقش پشتیبان دارند و کمک میکنند بدن بهتر با بیماری کنار بیاید.
عسل طبیعی
در طب سنتی، عسل یک ماده تقویتکننده عمومی محسوب میشود و معمولاً بهعنوان پایه همراه گیاهان دیگر مصرف میشود.
سیاهدانه
سیاهدانه در منابع طب سنتی بهعنوان گیاهی مقوی و کمککننده به افزایش توان بدن مطرح شده است.
نکته مهم درباره انتخاب گیاه دارویی
در طب سنتی، اسم گیاه مهم است، اما مهمتر از آن مزاج فرد است.
گیاهی که برای یک نفر مفید است، ممکن است برای فرد دیگر باعث تشدید علائم شود.
به همین دلیل:
انتخاب نوع گیاه
زمان مصرف
و ترکیب آن با سایر عوامل
باید آگاهانه انجام شود.
۱. از نظر طب سنتی چرا بعضی افراد آنفولانزا را شدیدتر میگیرند؟
در طب سنتی، ضعف مزاج، سردی بدن، رطوبت بالا و ضعف هاضمه از مهمترین دلایل شدت گرفتن آنفولانزا هستند. به همین دلیل افراد مختلف واکنشهای متفاوتی به بیماری دارند.
۲. آیا طب سنتی میتواند از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری کند؟
بله، تمرکز طب سنتی بر تقویت بدن، اصلاح سبک زندگی و آمادهسازی سیستم ایمنی است که میتواند احتمال ابتلا را کاهش دهد.
۳. پیشگیری از آنفولانزا در طب سنتی شامل چه مواردی میشود؟
اصلاح تغذیه، خواب منظم، پرهیز از سردیها، گرم نگه داشتن بدن و تقویت معده از اصول اصلی پیشگیری هستند.
۴. درمان آنفولانزا با طب سنتی چقدر زمان میبرد؟
مدت درمان به مزاج فرد، شدت بیماری و رعایت توصیهها بستگی دارد، اما معمولاً با اصلاح صحیح، علائم زودتر کنترل میشوند.
5. در زمان آنفولانزا چه غذاهایی در طب سنتی توصیه نمیشود؟
غذاهای سرد، سنگین، چرب و دیرهضم میتوانند علائم را تشدید کنند و بهتر است در دوره بیماری مصرف نشوند
آنفولانزا از دید طب سنتی؛ چرا بعضیها شدیدتر مریض میشوند؟| بهترین دکتر طب سنتی
هندوانه و انار شب یلدا برای همه خوبه؟ پاسخ طب سنتی بر اساس مزاجها | اقامتگاه بوم گردی مثلث سلامت
یلدای ۱۴۰۴ در اقامتگاه بوم گردی مثلث سلامت؛ شبچلهای که باید تجربه کنی
مزاج و آلرژی: راههای کنترل حساسیت فصلی در افراد دموی و سوداوی| بهترین دکتر طب سنتی
مزاج و ارتباط آن با فیزیولوژی خواب | بهترین دکتر طب سنتی