آلرژی
قبل از بیان درمان آلرژی یا حساسیت شدید بهتر است اول، ماهیت آن را بشناسیم، آلرژی زمانی ایجاد می شود که پاسخ ایمنی، متناسب با عامل محرک سیستم ایمنی، نباشد و بسیار شدیدتر از حد قابل تصوّر باشد، البته گاهی این پاسخ شدید به علت اختلال در تشخیص سلولهای سیستم ایمنی بوجود می آید ولی گاهی هم عامل محرک بقدری مضر است که پاسخ شدید سیستم ایمنی موجب دور شدن فرد از آن عامل می گردد
درحالت اول؛ معمولاً علت اصلی کمبود انرژی سلولهای ایمنی، در اثر تغذیه نامناسب فرد در طولانی مدت است
یکی از اعمال اصلی سیستم ایمنی تشخیص عامل آسیب رسان و تشخیص میزان واکنش به آن عامل می باشد، که مشکل، در اثر مصرف طولانی مدت غذاها و نوشیدنی های با برایند انرژی پائین رخ می دهد. (مراجعه به مثلث سلامت)
حتی در شیرخواران علت آتوپی یا حساسیت می تواند در اثر تغذیه نامناسب مادر شیرده باشد که در واقع آثار سوء رژیم غذایی نامناسب خود را از طریق شیر، وارد بدن نوزاد یا شیر خوار می نماید و لذا سیستم ایمنی شیرخوار قدرت تشخیص میزان مناسب پاسخ دهی به عامل را ندارد و واکنش های شدیدی را در برابر عوامل محرک معمولی نشان میدهد
مثالی که از این واکنش های شدید نامناسب می تواند زد این است که مثلاً یک فرد که می خواهد یک مگس مزاحم را بکشد به جای استفاده از مگس کش از تفنگ استفاده نماید
:انواع آلرژی
الف: نوع یک (حساسیت فوری)
ب: نوع دو (وابسته به آنتی بادی)
ج: نوع سه (کمپلکس ایمنی)
د: نوع چهار (سلولی)
الف: نوع اول یا نوع زودرس: این پاسخ ایمنی فوراً پس از تماس با عامل تحریک کننده با سیستم ایمنی ایجاد می شود و ممکن است از راه پوست، دستگاه تنفسی، دستگاه گوارش، نیش حشرات یا تزریق وارد بدن شوند. (ما در این مقاله با نوع یک سر و کار داریم) در این نوع از آلرژی بدن بر علیه عامل تحریک کننده یا آلرژن IgE یا ایمونو، گلوبولین E تولید می کند
انواع مواد تحریک کنند سیستم ایمنی (آلرژن ها)
الف- با منشاءِ گیاهی؛ مثل: فلفل قرمز، گوجه فرنگی، بادمجان و گردۀ گیاهان بخصوص گردۀ درخت کاج در فصل بهار که بسیار تحریک کنندۀ قوی است و همچنین آلرژن های قارچی مثل : آلرژن های قارچی لابلای پوشالهای کولر
ب- با منشاءِ حیوانی: سفیدۀ تخم مرغ (پروتئین های تخم مرغ)، پروتئین های ماهی، شیر، پشم و پر حیوانات، سم نیش حشرات، فضولات حیوانات، پوسته های بدن حیوانات مثل سگ، گربه و موش همچنین پروتئین های بدن سوسک که در هوا معلق می شود و بسیار آلرژن قوی می باشد
ج- با منشاءِ شیمیایی و دارویی: لوازم آرایش، رنگ موهای شیمیایی، اسپری ها، عطرها، پنی سیلین، انواع دارو های شیمیایی، داروهای بیهوشی، دارو های رادیوگرافی، مواد شوینده و نوشابه های گاز دار
د- با منشاءِ صنعتی و ساختمانی: گرد وغبار، اکسیدهای نیتروژن، دود موتورهای گازوئیل سوز یا دیزل، ذرات معلق مربوط به سایش لاستیک خودروها، دود سیگار و همچنین الیاف پشم شیشه و پارچه های صنعتی و پلاستیکی
ه- متساعد شدن بو و دود و بخارات حاصل از غذاهای صنعتی و روغن های نباتی و رنگ های غذایی در آشپزخانه های به اصطلاح اپن یا باز می تواند منشاءِ آلرژی در بچه ها یا بالغین باشد
:مکانیسم سلولی- مولکولی آلرژی
هنگامی که آلرژنی برای اولین بار با سیستم ایمنی مواجه می شود، توسط سلولهای معرفی کنندۀ آنتی ژن به همراه مولکولهای سازگاری نسجی نوع دو به سلولهای T و به کمک سلولهای T به سلولهای B عرضه می شوند و سلولهای به پلاسما سل ها تبدیل می شوند و بر علیه آن آنتی ژن آنتی بادی می سازند که این آنتی بادی آنتی ژن ها را خنثی می کند، نوع این آنتی بادی IgE می باشد. حال در فردی که سیستم ایمنی دچار مشکل شده است و واکنش شدید می دهد، IgE زیاد تولید شده بر روی سلولهای دیگری به نام ماست سل می چسبند
حال اگر فرد دوباره با همان ماده مواجه شود آنتی ژن ها به IgE چسبیده به سطح مست سل ها متصل می شوند و مواد درون ماست سل ها را بیرون می ریزند و علائم شدید حساسیت در نتیجه عمل همین مواد آزاد شده از ماست سل ها است
این علائم شامل: کهیر، خارش، سوزش و ورم، سرفه، حتی تنگی نفس و مانند اینها می باشد
در جریان آلرژی از ماست سل ها واسطه های شیمیایی آزاد می شود که از آن جمله می توان به هیستامین، هپارین، ECF(فاکتور جذب کنندۀ اثوزنیوفیل ها)، NCF (فاکتور جذب کنندۀ نوتروفیل ها) و PAF (فاکتور فعال کنندۀ پلاکتها) و همچنین پروستاگلاندین ها، ترومبوکسان ها و لکوترینها که همگی موجب بروز علائم آلرژی می شوند اشاره نمود
اثرات هستامین: سبب باز شدن عروق خونی و خروج مایع از جدار آنها به بیرون و انقباض و تنگی دیوارۀ راههای هوایی می گردد، که همین ها موجب پر خونی، تورم و بعضاً تنگی نفس بیمار می گردد و علت مصرف داروهای آنتی هیستامین و یا ضد هیستامین مثل آنتی هیستامین دکونژستان و یا سیتریزین خنثی کردن همین اثرات است
با تجویز این دارو ها می بینیم که در واقع اصل و ریشه بیماری بر طرف نمی شود و فقط علایم رفع می شود ویک سر پوش روی آنها گذاشته می شود
در واقع وقتی سیستم ایمنی در اثر اختلال عملکرد سلولی، قدرت تشخیص میزان تولید IgE را بعلت کمبود انرژی سلولی از دست می دهد، IgE زیاد از حد، باعث علایم بیش از حد لزوم به یک تحریک معمولی می گردد، البته گاهی عامل آسیب رسان ممکن است بسیار خطرناک باشد و این علایم شدید حساسیتی موجب شود تا بیمار برای درمان مجبور به ترک تماس با آن مادۀ خطرناک شود و لذا مصرف داروهایی مثل آنتی هیستامین بجز عوارض جانبی می تواند موجب تماس طولانی تر بیمار با این مواد خطرناک شود و در آینده اثرات خطرناک تر بعدی آن ماده مانند سرطان ظاهر گردد
داروی دیگری که برای درمان علایم حساسیت یا آلرژی بکار می رود، کورتون ها هستند که آنها هم بجز عوارض ثانوی خودشان مانند: ناراحتی های گوارشی و پوکی استخوان، بازهم سرپوشی هستند برای اصل مشکل و موجب ادامۀ تماس با آن مادۀ مضر خواهند شد
:درمان اساسی و واقعی آلرژی
دوری از مواد خطرناک و مضر شیمیایی و صنعتی و سایر آلرژن ها
اصلاح تغذیه سلولی با رعایت کامل مثلث سلامت
حجامت منظم که نقش تنظیم کنندۀ سیستم ایمنی و برطرف نمودن مواد آلرژن را بر عهده دارد
دکتر حسن اکبری
متخصص و دانشیار آسیب شناسی و محقق
و مدرس طب اسلامی ایرانی
