هوالشافی
گیاه باریجه
باریجه، کما یا قسمتی (Ferula gummosa) گیاهی خودرو از خانواده چتریان می باشد. از شیره ریشه آن مادّه ای معطّر گرفته می شود که در زبان های اروپایی galbanum خوانده میشود و کاربرد دارویی دارد
در کتب قدیم با نام «انجدان» و در زبان سریانی «انگدان اوگاما» خوانده می شد. گیاهی جدا گلبرگ و شامل 150 جنس و در حدود 30000 گونه می باشد. باریجه گیاهی پایا با ساقه ضخیم به ارتفاع 1تا2 متر و برگ هایی به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از تار به طول 30 سانتیمتر بوده، رشد گیاه به صورت روزت بوده و از سنّ پنج سالگی به بعد با ایجاد ساقه گل دهنده به مرحله زایشی وارد می گردد
گیاه باریجه در طول عمر تنها یک بار به گل نشسته و بذر میدهد و پس از آن از بین می رود. گل های زرد و مجتمع به صورت چتر های مرکّب و عموماً به صورت دستجات فراهم در قسمت های فوقانی ساقه ظاهر می گردد. میوه بیضی شکل و دراز به طول 2/12 تا 2/15 میلیمتر و عرض 8/5 تا 8/6 میلیمتر می باشد که کناره آن باریک تر از نصف قسمت محتوای دانه می باشد
این گیاه در مناطق کوهستانی مرکزی و شمال شرق ایران می روید. ریشه آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است. با بریدن لایه ای نازک از این ریشه مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می زند که در اثر گذشت زمان که در اصطلاح «مدار» خوانده می شود به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ میدهد. ابزارهایی که برای بهره برداری از این گیاه استفاده میشود عبارتست از: تیشه برای کندن پای آن که در اصطلاح به این عمل «پاورداری» گفته می شود. تیغی دسته دار و به شکل داس با دسته ای چوبی و بلند به اندازه 40سانتیمتر برای بریدن لایه ای نازک از روی ریشه که در اصطلاح اهل فن بِبُرّی (با تشدید را) خوانده می شود. پیش بند برای بستن جلوی سینه مثل پیش بند آشپزخانه برای جلوگیری از چسبیدن شیره گیاه به لباس در حین برداشت آن و کالتیک قوطی حلبی برای انباشتن شیره قرمز شده گیاه و انتقال آن به حلب های 20 کیلویی. شیره گیاه که پس از برداشتن لایه نازک بیرون زده و با گذشت چند روز رنگ آن به زرد و سرخ تغییر کرده و با وسیله ای به نام «کارد» که ملاقه مانند و با دسته چوبی کوتاه است از روی بدنه ریشه برداشته شده و باز با ببرّی لایه ای دیگر بریده می شود. پس از چند روز شیره بیرون آمده تغییر رنگ داده عمل گرفتن آن از سر گرفته می شود
بریدن ها و گرفتن ها تا جایی که در ریشه گیاه شیر باشد ادامه می یابد. فصل انجام این کار از اواخر بهار تا پایان تابستان است. نام محلّی آن در زبان مردم اقلید فارس و بیدک و آباده فارس، قاسنی (بر وزن کاسنی) است. و به کسانی که شغل باریجه گیری دارند قاسنی زن گفته می شود. صمغ آن بویی خوش دارد و آتش گیر است
برگرفته از دانشنامه آزاد
