هوالشافی
چه می شود که ما پیر می شویم؟
همانگونه که می دانیم بدن ما از میلیارد ها سلول تشکیل شده است و پیری ما چیزی نیست به جز اختلال عملکرد سلول ها، راستی درون سلول ها چه اتفاقی می افتد که دیگر نمی توانند مثل دوران جوانی کار کنند؟ به طور مثال قلب انسان که وظیفه گردش خون را در بدن دارد در طی یک دقیقه حدود 70 بار می زند و در طی یک روز یکصد هزار بار می زند و در یک سال حدود سی و شش میلیون بار باید منقبض و منبسط گردد!!!
مسلماً با چنین حجم بالایی از عملکرد در درون سلول های قلب ما رسوباتی ایجاد می شود که این رسوبات از جنس پروتئین و یا چربی های تخریب شده هستند که در علم طب به این رسوبات لیپوفوشین یا رسوبات پیر گفته می شود، اگر به وسیله میکروسکوپ الکترونی به درون یک سلول پیر نگاه کنیم این رسوبات را در جای جای سلول می بینیم که ترکیب شیمیایی مخصوصی دارند و بخصوص در عضلات قلب فراوان هستند و یک شبکه تار عنکبونی در درون سلول های قلب و سایر سلول های بدن بوجود می آورند که جلوی کار کرد صحیح اندامک ها یا ارگان های داخل سلولی را می گیرند و لذا قلب پیر دیگر مثل قلب جوان با قدرت منقبض و منبسط نمی شود و از طرفی تمام سامانه های گردش خون شامل عروق بزرگ تا مویرگ های بسیار نازک که گاهی آنقدر تنگ هستند که یک گلبول قرمز که شش میلیون آن در ته یک سنجاق جا می شود باید خود را حدود دو برابر باریک کند تا از آن ها عبور کند، نیز پیرو ناتوان شده اند، یعنی از یک طرف پمپ ضعیف شده و نمی تواند خون را تلمبه کند و از طرفی عروق نمی توانند خون را به درستی از خود عبور دهند که نتیجه ی این فرآیند نرسیدن تغذیه ی صحیح به سلول های سراسر بدن است، بنابراین پوست، چشم، گوش، سلول های عصبی و مغز، کلیه ها، کبد، روده ها و معده همه با هم پیر و ضعیف و ناتوان می شوند و کل سلول های بدن شکننده می شوند و سیستم ایمنی قدرت مقابله با دشمنان داخلی مثل سلول های سرطانی و دشمنان خارجی مثل میکروب ها را ندارد و بالاخره راه فراری نمی ماند بجز مرگ!!!
:حال باید دید پیری سلولی در هر عضوی چه علائمی دارد
:قلب
رسوب پیگمان های لیپوفوشین که رنگ قهوه ای روشن در سلول های قلبی ایجاد می کند و در میکروسکوپی رسوبات دیده می شوند
قدرت انقباض سلول های عضله ی قلبی کاهش می یابد
به علت اختلال در هدایت جریان الکتریسیته قلبی آرتیمی ها یا نامنظمی های ضربان قلب ایجاد می شود
به علت گرفتگی عروق قلبی در ضربان های بالا خون به اندازه کافی به سلول ها نمی رسد و ایجاد ایسکمی و درد قلبی فعالیتی می شود
به علت گرفتگی عروق قلبی خون رسانی به درستی انجام نمی شود
:مغز
رسوب لیپوفوشین در سلول های نورونی مغز باعث عملکرد بد و ناقص سلول های مغزی شده و قدرت تفکر و حافظه می تواند تا حد زیادی مختل شود
کم حوصلگی، عصبانیت، حساسیت بالا و زود رنجی می تواند بوجود آید
عدم وجود تمرکز یکی از عوارض پیری سلول های مغزی است
کاهش مهارت های فکری و جسمی
لرزش دستها و اندام
کاهش تعادل جسمی
کاهش سرعت واکنش ها
:چشم
پیر چشمی به علت کاهش قدرت تطابق عدسیه چشم
آب مروارید
آب سیاه یا افزایش فشار داخل چشم
مگس پران مشاهده ی تصاویر در حال حرکت جلوی صفحه ی دید که به علت تخریب و آزاد شدن پروتئین های فرسوده داخل زجاجیه ی چشم هستند
کم شدن قدرت بینایی
تشکیل حلقه پیری دور قرنیه چشم
احتمال خونریزی ته چشم
:ریه ها
کاهش ظرفیت ریه ها
تنگی نفس فعالیتی
سرفه
دفع خلط فراوان (گاهی)
افزایش تعداد تنفس در دقیقه
:کبد
چرب شدن کبد
کاهش قدرت تبدیل گلوکز به گلیکوژن در مواقع افزایش قند خون
کاهش قدرت تبدیل گلیکوژن به گلوکز در مواقع گرسنگی
کاهش قدرت متابولیسم مواد غذایی
کاهش قدرت متابولیسم داروها و افزایش احتمال مسمومیت های دارویی در پیری
افزایش احتمال احتقان کبدی
:کلیه ها
کاهش قدرت پاکسازی و تصفیه خون
کاهش قدرت تعادل الکترولیتی خون
به هم خوردن توان تعادل فشار خون از طریق سامانه رنین آنژیوتانسین
کاهش قدرت ترشح اریتروپویتین یا هورمون خون سازی
افزایش احتمال احتباس آب در بدن
افزایش کراتینین سرم
افزایش نیتروژن اوره ی خون
افزایش رسوب سنگ های کلیوی در لگنچه های کلیه
:اعصاب محیطی
کاهش قدرت عبور دهی اعصاب محیطی و لذا کاهش قدرت انقباضی اندام ها
افزایش ایمپالس های خود بخودی و لذا افزایش لزرش اندام
کاهش قدرت میلین سازی و بنابراین بروز علایم گزگز شدن، سوزن سوزن شدن و مور مور قسمت های مختلف بدن
:عضلات
کاهش قدرت عضلانی در تمام عضلات صاف و مخطط بدن
افزایش احتمال بروز پرش های غیر ارادی عضلات
کم شدن عمومی حجم عضلات بدن
خشک شدن عضلات و کاهش قدرت انعطاف پذیری عضلات
:معده
کاهش قدرت اسید سازی معده و بنابراین کاهش قدرت هضم غذا
کاهش قدرت آنزیم سازی معده و بنابراین کاهش قدرت هضم غذا
کاهش قدرت هورمون سازی معده و بنابراین به هم خوردن حس سیری و گرسنگی
کاهش قدرت جذب مواد غذایی، آب، آهن و ویتامین ها
:روده ها
کاهش قدرت جذب مواد غذایی، آب و ویتامین ها
کاهش حرکت روده بزرگ و ایجاد یبوست مزمن
گاهی دفع بلغم به علت عملکرد ناقص سلول های مخاط روده ها
نفخ شدید و عدم جذب گازهای تولید شده در روده ها
* لازم به توضیح است که اصولاً حدود نود درصد گازهای تولید شده در روده ها توسط اپی تلیوم یا سلول های پوشاننده ی روده ها جذب می گردند و این مقدار گاز باقی مانده یعنی ده درصد برای حرکت مدفوع در روده ها ضروری است، افرادی که نفخ بسیار زیاد می کنند به علت نقض در عملکرد جذب گاز های روده می باشد
:پوست
کم شدن قدرت ترشح چربی و عرق از غدد مربوط در پوست که موجب خشکی شدید پوست و بعضاً خارش های غیر قابل تحمل در افراد پیر می شود
چروکیدگی پوست و کدر شدن رنگ پوست
ایجاد دانه ها و لکه های رنگی پوست در روی دست ها، پیشانی، صورت و پوست سر
:استخوان ها
ترد و شکننده شدن استخوان ها و کاهش تراکم استخوان یا پوکی استخوان
تغییر مغز استخوان قرمز به مغز استخوان چربی که در نتیجه ظرفیت تولید سلول های خونی و سلول های ایمنی در افراد پیر به شدت کاهش می یابد و همین موضوع خود می تواند زمینه ساز بسیاری از بیماری های ثانویه به نقض ایمنی یا نقض عملکرد این سیستم مهم بدن باشد که از جمله این بیماری ها می توان به افزایش شیوع سرطان های مختلف در پیری اشاره نمود
دیر جوش خوردن استخوان شکسته به نحوی که یک استخوان شکسته که در یک جوان 20 ساله 20 روزه ترمیم می شود در یک مرد 80 ساله حدود سه ماه طول می کشد
:مفاصل
محدودیت حرکات مفصلی
خشکی و شکنندگی مفصلی و بروز آرتروز مفصلی
درد های مفصلی
:دندان ها
در پیری به تدریج بسته به ژنتیک فرد و نحوه نگهداری دندان ها، این ساختاری های بسیار مهم، از بین می روند و نداشتن دندان از عوامل بسیار مهم نفخ و سوء هاضمه است و بطور کلی نبودن دندان ها یا خراب بودن آن ها باعث کاهش طول عمر می گردد
:چه کنیم تا عوارض پیری کمتر شود و اعضای ما دیرتر پیر شوند
:قلب
از خوردن روغن های نباتی شامل روغن نباتی مایع، جامد و مخصوص سرخ کردنی خودداری نمایید
چهل درصد روغن مصرفی روغن زیتون و روغن کنجد باشد و شصت درصد روغن های طبیعی حیوانی شامل روغن دنبه، روغن کوهان شتر یا روغن زرد حیوانی باشد و به هیچ عنوان از روغن های نباتی مایع، جامد و مخصوص سرخ کردنی استفاده نشود
فقط از نمک طبیعی تصفیه نشده شامل سنگ نمک آسیاب شده یا نمک دریا استفاده شود و به هیچ عنوان از نمک های تصفیه شده ید دار که دارای سدیم و کلر خالص به اضافه ید شیمیایی سمی است استفاده نشود
:مغز
تا حد امکان به جای آب سرد از آب جوش و خرما، شربت عسل یا دمجوش های گیاهی مثل گل گاو زبان، زعفران، دارچین، زنجبیل و انواع عرقیات مانند عرق بهار نارنج، بید مشک، نعناع و پونه استفاده شود
به هیچ عنوان چای سیاه یا سبز استفاده نشود
حجامت منظم بر اساس سن روز مثلاً فرد 30 ساله حداکثر ماهی یکبار می تواند حجامت بین دو کتف کند ولی فاصله آن در سن کمتر از 30 سال نیز کمتر از یک ماه نمی شود
:چشم
روزانه یک لیوان عرق یونجه میل شود
روزانه یک لیوان آب هویج میل شود
:ریه ها
در صورت وجود سرفه و دفع خلط روزانه یک لیوان دمجوش آویشن میل شود
:کبد
روزانه 7 عدد خرما
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
:کلیه ها
روزانه به هر میزان که آب سرد خورده می شود از شربت عسل استفاده شود
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
:اعصاب و عضلات
گاهی گوشت گوسفند بصورت کبابی میل شود (حداقل 40 روز یکبار)
:معده
مابین غذا آب نخوریم
پرخوری نکنیم
یک نوع غذا بخوریم
آرام غذا بخوریم و خوب بجویم
:روده ها
بیشتر از غذاهای سنتی ایرانی مثل آبگوشت و آش استفاده شود
:پوست
چرب نگهداشتن پوست با روغن های حیوانی طبیعی یا روغن زیتون و کنجد
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
:استخوان ها
از مصرف نوشابه، ترشی زیاد و آبلیمو زیاد خودداری شود
از نخود و کشمش، کنجد و خرما زیاد استفاده شود
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
:مفاصل
از قرار دادن مفاصل در جلوی باد مستقیم کولر خودداری شود و اگر درد مفصل هست با روغن های حیوانی طبیعی ماساژ داده شود و گرم نگه داشته شود
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
:دندان ها
ترمیم دندان های مشکل دار
استفاده از دندان های مصنوعی
مسواک زدن با عسل و حتماً استفاده از نخ دندان بطور مرتب
رعایت سایر دستورات و مثلث سلامت
دکتر حسن اکبری
متخصص آسیب شناسی، دانشیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی