هوالشافی
چرا آرتروز مفصلی می گیریم؟
مفصل ها، توسط یک لایه نازک از غضروف پوشیده شده اند و برای اینکه بدانیم چرا دچار آرتروز مفصلی می شویم اول باید بافت غضروف را بشناسیم بعد بدانیم چه مواردی باعث تخریب این بافت می شود سپس می توانیم اقدام به پیشگیری و یا درمان آرتروز مفصلی بنمائیم
بافت غضروف یک بافت همبند بسیار تخصص یافته است و سه خاصیت عمده آن استحکام، انعطاف پذیری و لغزندگی است که این خواص، به ما قدرت حرکت کردن را می دهد
:بافت غضروف از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل
1- سلولهای غضروفی به نام کندروسیت ها
2- رشته های بافت غضروفی شامل کلاژن نوع یک و دو و رشته های الاستیک
3- ماده ژله ای زمینه ای غضروف که حالت نیمه جامد دارد و حاوی هفتاد درصد آب و مواد قندی – پروتئینی است
سلولهای غضروفی یا کندروسیت ها، سوخت و ساز بسیار آهسته و آرامی دارند و بعلت نبودن رگ در غضروف مواد غذایی را از طریق بی هوازی می سوزانند و اسید لاکتیک تولید می نمایند. بنابراین هر نوع غذای حاوی اسید مانند: ماست ترش، آبلیمو، آبغوره، میوه های ترش و نارس و قره قوروت و انواع ترشی ها می توانند موجبات تخریب زودتر سلولهای غضروفی یا کندروسیت ها را فراهم آورند
همچنین زیاد خوردن گوشت ها بخصوص گوشت گاو، ماهی و مرغ می تواند در تخریب این سلولها مؤثر باشد در عوض مصرف سبزی خوردن، گوشت گوسفند، شتر، خروس محلی و میگو به میزان متعادل و همچنین مصرف میوه های فصل بصورت بجا و در فصل آنها و تک تک می تواند به جلوگیری از تخریب سلولهای غضروفی کمک نماید
مصرف آب سرد فراوان و نوشابه های گازدار و مصرف سالادها و میوه های با طبع سرد می تواند منجر به تخریب کندروسیت ها به علت کاهش انرژی دریافتی گردد پیشنهاد می شود از آب جوش و آب ولرم با خرما به جای مصرف چای سیاه و سبز استفاده شود
.ورزش و نرمش منظم می تواند جلوی تخریب زود رس کندروسیت ها را بگیرد
در کسانی که موقع نماز خواندن یا حرکت اندامهایشان در مفاصل ها صدا دارند، پیشنهاد می کنیم حتماً مثلث سلامت و دستورات خاص ویزیت اینترنتی را که برای فرد ارایه می گردد، به دقت رعایت نموده تا قبل از کهنه شدن آرتروز مفصلی جلوی پیشرفت آن گرفته شود
آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین بیماری از دسته التهاب مفاصل است. در این بیماری غضروف مفصل صدمه دیده و كم‌كم از بین می‌رود. آرتروز ممكن است هر مفصلی را درگیر كند اما مفاصل بزرگ كه وزن بدن را تحمل می‌كنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات بیشتر در معرض ابتلا هستند
اصلی‌ترین علایم این بیماری چیست؟
:آرتروز علایم زیادی دارد ولی 3 علامت آن شایع‌تر و مشخص‌تر هستند
1- خشكی پس از استراحت؛ به این معنی كه گاهی اوقات وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حركت مانده و بخواهد فعالیت كند درد خواهد داشت. شاید دیده باشید كه بیماران مبتلا به آرتروز زانو، صبح‌ها كه از خواب بیدار میشوند به سختی راه می‌روند اما بعد از مدتی كم‌كم راه رفتنشان به حالت عادی بازمی‌گردد. خشكی مفاصل بعد از یك دوره طولانی عدم فعالیت، بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می‌كشد
2- كاهش انطاف پذیری؛ به‌همین دلیل بیماران مبتلا به آرتروز نمی‌توانند به راحتی مفاصل خود را خم و راست كنند
3- برای علامت بعدی هم می‌توان به درد در مفصل اشاره كرد، توصیه می‌شود كسانی كه بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتما به پزشك مراجعه كنند
:بیماری آرتروز مفصلی از دیدگاه طب غربی
.در طب غربی دیدگاه دیگری برای بیماری آرتروز مفصلی بیان شده که ذیلا مطرح و بحث و نتیجه گیری میشوند
:نظریه طب غربی
علت ایجاد این بیماری هنوز به طور واضح شناخته نشده است ولی چند عامل وجود دارد كه می‌تواند زمینه ساز ابتلا به آرتروز باشد؛
1- سن بالا؛ كه این بیماری معمولا در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود
2- جنس؛ چون آرتروز در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌كند ولی دلیل آن هنوز به درستی مشخص نشده است
3- ناهنجاری های مادر زادی استخوانی و یا صدمه به مفصل؛ آرتروز در ورزشكاران حرفه‌ای كه مدام در معرض ضربه خوردن هستند بسیار شایع است مثلا در فوتبالیست‌ها. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می‌كند
:توضیح و تحلیل دکتر اکبری
1- سن بالا به تنهایی نمی تواند دلیل کافی برای آرتروز مفصلی باشد، چه بسا افراد مسن بسیاری که مبتلا نمی شوند
2- بعلت اینکه طبع بانوان در مجموع سرد تر از آقایان است مصرف غذا های با طیع سرد در آنها زودتر اثر می کند
3- اگر تغذیه مناسب باشد و کندروسیت ها بدرستی عمل کنند دلیلی برای بروز آرتروز مفصلی وجود ندارد. بخصوص در ورزشکاران که قوی تر نیز هستند
آیا چاقی هم در ابتلا به آرتروز تأثیر دارد؟
:نظریه طب غربی
چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد. به طور كلی هر چقدر وزن بالاتر باشد مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل كنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آنها بیشتر می‌شود. چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست‌ها را هم افزایش می‌دهد
:توضیح و تحلیل دکتر اکبری
علت اکثر اضافه وزن ها، کمبود انرژی پمپ های سدیم و پتاسیم در سطح سلول هاست، که بموجب احباس یون سدیم در داخل سلول ها، آب بداخل سلول ها وارد می شود. لذا اکثر چاقی ها از ورم سلولی است که در وب سایت دکتر اکبری بحث شده است
این بیماری چه عوارضی دارد؟
:نظریه طب غربی
متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با كمك برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را كاهش داده و كیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید. حدود یك سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممكن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود كه بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده كند. در موارد بسیار شدید آرتروز، جراحی تعویض مفصل توصیه می‌شود اما قبل از جراحی معمولا روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود كه تا حد امكان كار به جراحی ختم نشود كه یكی از آنها استراحت دادن به مفصل دردناك است. بیمار باید در هر ساعت دست كم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی كند تا حد امكان فعالیت‌های بدنی خود را طوری تنظیم كند كه مفصل مبتلا كمتر فعال باشد.روش دیگر ورزش كردن است كه باید حتما با نظارت و اجازه پزشك انجام شود تا مشكل مفصل را تشدید نكند یا باعث بروز درد جدیدی نشود. ورزش‌های سبك و مفرح مثل پیاده‌روی و شنا بیشتر توصیه میشوند. با ورزش كردن، عضلات اطراف مفاصل تقویت شده و ثبات مفصل افزایش پیدا می‌كند. البته ورزش كردن نباید باعث بروز درد در مفصل شود و اگر چنین اتفاقی رخ داد فورا ورزش را متوقف كرده. در افرادی كه اضافه وزن دارند كم كردن وزن باید حتما مدنظر قرار گیرد. البته رژیم گرفتن و ورزش كردن برای كاهش وزن باید تحت نظر پزشك انجام شود. برای كاهش درد ناشی از آرتروز هم می‌توان از كیسه یخ استفاده كرد. در اغلب موارد پزشك برای بیمار داروهای ضد‌درد و ضد‌التهاب تجویز می‌كند كه در كاهش درد مفصل مؤثر است.
:توضیح و تحلیل دکتر اکبری
اغلب اگر به مرحله ی آسیب غیر قابل برگشت وارد نشده باشد، با رعایت مثلث سلامت به تدریج بهبودی حاصل می گردد ولی با استراحت بیشتر مفصل بیمار و فیزیوتراپی بعلت تقویت عضلات دور مفاصل موافقم، اما استفاده از کیسه یخ بسیار مضر است و با انقباض عروق خونرسانی را مختل می نماید و بر عکس باد کش کردن، حجامت و زالو درمانی روی مفصل می تواند بعلت بهتر کردن خونرسانی مفصل و تحریک سیستم ایمنی، درد مفصل را بطور ریشه ای و اساسی حل نماید.
:نظریه طب غربی
مهمترین نكته برای بیماران مبتلا به آرتروز به كارگیری روش‌هایی است كه باعث كاهش درد و ناراحتی‌شان شود. مثل تمام بیماری های دیگر، داشتن یك رژیم غذایی مناسب و سالم مفید خواهد بود. بیمار باید به حد كافی مواد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تامین كند چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن هم ضعیف می‌شود و به تبع آن مقابله با بیماری دشوارتر می‌شود. اگر پزشك برای شما داروی ضد درد تجویز كرده حتما سر وقت آن را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسكن مصرف كنید درد دیرتر و سخت‌تر كنترل می‌شود اما مصرف مرتب و طبق دستور پزشك باعث می‌شود شدت حملات درد كاهش یابد.
سعی كنید از مفصل بیمار خود كمتر كار بكشید. مثلا اگر مفاصل انگشتان یك خانم مشكل دارد بهتر است از كیفی استفاده كند كه روی شانه می‌افتد نه كیفی كه باید با انگشتان دائما در دست گرفته شود. اگر دست شما مشكل دارد سعی كنید برای برداشتن اجسام از دست سالم خود بیشتر استفاده كنید تا فشار كمتری روی مفصل دردناك وارد شود. بیمارانی كه در مفصل زانو یا ران دچار مشكل هستند بهتر است در صورت صلاح دید پزشك از عصا موقع راه رفتن استفاده كنند.
توضیح و تحلیل دکتر اکبری:
اتفاقا یکی از مهمترین علل مراجعه به طبیب و ترک روش های غلط در رژیم غذایی، همانا وجود درد است و لذا نباید با مصرف مسکن مرتب، درد را خاموش کرد وگر نه استفاده بی رویه از مفصل به علت بی دردی کاذب، آن مفصل را بیشتر تخریب می نماید ولی با رعایت تغذیه صحیح می توان بتدریج سلول ها را بحالت طبیعی باز گرداند.
دکتر حسن اکبری
متخصص و دانشیار آسیب شناس سلولی
و محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی
