توجیه سلولی مولکولی مزاج ها و عوامل مؤثر بر سلامت سلولها:
اینکه هر فردی دارای مزاج خاصی است، یعنی گرم و تر، سرد و تر و یا سرد و خشک، باید یک توجیه علمی داشته باشد. واقعاً در درون و بیرون سلولها چه فرایندی رخ می دهد که فرد به حسب رفتاری، فیزیکی، صفراوی، دموی، بلغمی یا سوداوی است؟
همانگونه که می دانیم بدن ما تماماً از سلولها تشکیل شده است. و هیچ قسمتی از بدن از این قاعده مستثنی نمی باشد. اساس عملکرد سلولی، همودینامیک وابسته به عملکرد غشاءِ سلولی و پمپ های سدیم و پتاسیم سطح سلولها می باشد. و عملکرد این پمپ ها وابسته به انرژی سلولی می باشد. و انرژی سلولی نیز از سوخت و ساز مواد غذایی بخصوص قندها و چربی ها تأمین می شود.
حال اگر فردی به طور ژنتیکی متابولیسم پایه بالاتری در سلولهای خود داشته باشد در نتیجه در واکنش های داخل سلولی و عبور الکترون ها از مولکولهای حامل الکترون سریعتر و قوی تر خواهد بود. چنین فردی به علت دارا بودن انرژی سلولی بیشتر عملکرد بهتری در پمپ های سدیم- پتاسیم سطح سلولها، خواهد داشت.
در واقع اختلاف در نوع متابلیسم پایه در افراد مختلف با منشأءِ ژنتیکی که نیمی از مادر به ارث می رسد و نیمی از پدر، مشخص کنندۀ اختلاف های افراد در بسیاری از مشخصه های فیزیکی و روحی روانی و رفتاری آنها می باشد. همان گونه که بعنوان یک واقعیت همه ما با آن برخورد می کنیم. بطور مثال: همزمان فردی در یک محیط احساس گرما می کند و فرد دیگری احساس سرما می کند و فرد سوم در حالت متعادل به سر می برد.
نیازهای سلولی:
مسلماً نیازهای سلولی در این افراد نیز با هم متفاوت هستند. یعنی فردی که بیشتر انرژی سلولی در واحد زمان تولید می کند بطور طبیعی نیاز به مصرف مواد غذایی بیشتری نیز دارد. و فردی که سلولهایش با متابولیسم پایه پائین تری کار می کنند، شاید کم اشتهاتر هم باشد و دیرتر گرسنه شود.
نکتۀ دیگر اینکه چون پمپ های سدیم – پتاسیم سطح غشاءِ سلولهای بدن دائماً یون های سدیم را از سلول خارج و یون پتاسیم را وارد سلول می کنند. این فرایند بطور لحظه ای و دایمی انرژی مصرف می نماید. در افراد با متابولیسم پایۀ بالاتر، بعلت خروج بیشتر و کاملتر یون های سدیم از سلولها، آب به دنبال سدیم از سلول خارج می شود.
به اصطلاح، در این افراد سلولها لاغرتر هستند و این موضوع چون در تمام بدن فرد عمومیت دارد، موجب لاغری بدن فرد می شود. و این همان نکته ای است که در افراد صفراوی مشاهده می شود. یعنی افراد با اشتهای بالا، پر انرژی و لاغر و دقیقاً در افراد با طبع بلغم این قضیه بر عکس است.
یعنی بعلت عدم خروج کافی یون های سدیم از سلول ها، به علت کمبود انرژی، آب وارد سلولها شده و لذا این افراد نرم، پف آلود، کم انرژی، سرد و ظاهراً چاق هستند. البته همین افراد ممکن است بعلت اختلال مکانیسم های سیری در اثر اختلال عملکرد سلولهای تولید کننده هورمون سیری، زیاد هم بخورند. ولی تولید انرژی از مواد خورده شده پایین است. و لذا کم انرژی و بی حال و بی رمق خواهند بود.
اثرات عوامل موثر بر فرآیندهای سلولی:
البته چون نیمی از فرایندهای سلولی ژنتیکی و نیم دیگر می تواند تحت تأثیر محیط باشد، لذا عوامل محیطی مانند: هوا، آب، تغذیه، آشامیدنی ها، خواب و بیداری، حرکت وسکون، استفراغ و احتباس، حالات نفسانی و عبادت و معنویات می تواند وضعیت متابولیسم پایه سلولی را تغییر دهد. بنابراین یک فرد بلغمی می تواند با ایجاد تغییر در محیط بخصوص تغذیه، میزان انرژی سلولی را افزایش داده، و با افزایش برایند عملکرد سلولی موجب افزایش عملکرد پمپ های سدیم و پتاسیم شود. همچنین ضمن خروج یون سدیم از سلول، و خروج آب از سلول سبب بهبود کلی انرژی سلولی گردد و علائم بلغم برطرف گردد.
هوای خوب:
عامل دیگر هوای خوب است. هوای خوب باید دارای حدود بیست درصد اکسیژن، حدود هفتاد درصد نیتروژن و حدود ده درصد هیدروژن، هلیم، دی اکسید کربن و سایر گازهای کمیاب باشد. اگر این ترکیب به هر دلیلی بهم بخورد، حتی افزایش بیش از حد اکسیژن می تواند منجر به آسیب سلولی شود. بخصوص از طریق ایجاد رادیکالهای آزاد که به شدت تمایل به ترکیب با سایر مولکولها و تخریب سلولی و به هم خوردن سازمان فیزیکی و شیمیایی مولکولها دارند، شود.
هوا باید عاری از هر گونه آلودگی اعم از فلزات سنگین مثل سرب و سایر آلوده کننده ها باشد. چون هر آلودگی می تواند در روند سوخت و ساز یا متابولیسم سلولی ایجاد مشکل ایجاد نماید. یا به قسمتی و یا تمام مولکولها آسیب جدی وارد نماید.
آب خوب:
عامل بعدی آب خوب است. آب خوب باید عاری از هر گونه آلودگی فیزیکی، شیمیایی میکروبی باشد. متاسفانه امروزه به آب مواد شیمیایی توسط مراکز مسئول اضافه می شود که این مواد برای سلامت سلولها بسیار مضرند.
البته دلیل اضافه کردن موادی مثل کلر به آب از بین بردن میکروب های آب است. ولی متأسفانه این مواد همانگونه که برای باکتری ها سمی هستند و آنها را می کشند، برای سلولهای بدن ما هم سمی هستند. لذا پیشنهاد ما جوشاندن هر آبی است که قرار است خورده شود. لازم به یاد آوری است که زمان جوشیدن به اندازۀ چند ثانیه کافی است. و حتی آب معدنی های درون بطری و آب دستگاههای تصفیه کن نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
مصرف آب جوشیدۀ گرم یا ولرم مفید و مصرف آب یخ و همچنین زیاد آب خوردن و خوردن آب همراه با غذا مضر می باشد.
دلیل سلولی مولکولی مضر بودن آب یخ این است که آب یخ انرژی سلولها و مولکولهای آن را می گیرد تا به دمای تعادل بدن برسد. لذا در طولانی مدت موجب اختلال عملکرد سلولها و بروز بیماری در اعضای بدن می گردد. و می تواند اخلاط فاسد در بدن ایجاد نماید.
خواب و بیداری:
عامل دیگر خواب و بیداری است. اگر اخلاط بدن در حالت تعادل باشند، خواب نیز در حالت تعادل خواهد بود. از نظر سلولی انرژی کافی اعمال حیاتی سلولها باعث اختلال های خواب می گردد. اختلال خواب ناشی از بد عمل کردن سلولهای مغزی می باشد.
هر چه میزان انرژی سلولهای بدن کم شود خواب سنگین تر می شود. این رویداد به علت ورم سلولی و افزایش آب داخل سلولی است و اگر سلولها به هر دلیلی خشک شوند خواب سبک می شود.
در مجموع خواب جبران کنندۀ آنچه در بدن تحلیل رفته است. پس امری ضروری می باشد و موجب تجدید قوا می گردد. و لذا سلولها پس از مدتی که بی وقفه کار کرده اند می توانند انرژی از دست رفته را بازیابی نمایند. البته میزان زیاد خواب بعلت بی حرکتی و سکون سلول می تواند منجر به آسیب سلولی و کم شدن عمر شود.
حرکت و سکون:
عامل بعدی حرکت و سکون است. آنچه مسلم است تحرک کافی بدن موجب بهبود گردش خون و رسیدن خون دارای اکسیژن و غذا به تمام سلولها و دفع مواد زاید سلولها از بدن می شود. لذا به تمام افراد جامعه توصیه می شود فعالیت بدنی مناسب و ورزش کافی در برنامه زندگی باشد چون سکون و بی حرکتی سلولهای بدن انسان را خیلی زود فرسوده می نماید.
برونداد و نگهداشت:
عامل بعدی برونداد و نگهداشت است. یعنی سلولها آنچه نیاز دارند در سلول ها حفظ شود و آنچه محصول سوخت و ساز است و مواد سمی برای سلول است از سلولها دفع شود. در طب سنتی برونداد یا استفراغ به معنی پاک کردن بدن از اخلاط فاسد و زائد است.
انواع بروندادها شامل:
- ادرار کردن
- اجابت مزاج
- تعریق
- قی کردن
- حجامت
- فصد کردن
- زالو انداختن
- سرفه
- عطسه
- باد کش کردن
- حقنه کردن (استفاده از دارو بصورت شیاف برای دفع اخلاط)
اعراض نفسانی:
عامل بعدی که روی سلولهای بدن اثر میگذارد اعراض نفسانی (حالات نفسانی) است. حالاتی مثل شادی، غم، لذت، خشم، امید، عشق و مانند آنها که تماماً در میزان و نحوۀ ترشح هورمون های مختلف روی سلولها اثر می گذارد. و می تواند موجب سلامت یا بیماری سلولها و نهایتاً بدن انسان گردد.
عبادت:
عامل آخر مؤثر بر سلامت سلولها عبادت است. عبادت غذای روح است و موجب اثرات مثبت روح روی جسم انسان از طریق اثر بر سلولها می گردد. اصولاً روح انسان بر جسم احاطه دارد. و چون عبادت و پرستش به معنای بندگی و وابستگی مطلق به ذات اقدس الهی و آزادی و آزادگی از تمام هر آنچه که در عالم هست، موجب آرامش کامل انسان می گردد.
با آرامش روح مسلماً جسم نیز بصورت هدفمند در آرامش قرار می گیرد. بنابراین انسانهای با ایمان بعلت حکیم و با هدف دانستن منشاءِ هستی، همیشه در سلامت روحی هستند. حتی در سختی ها این موضوع اثر مستقیمی روی سلامت جسم آنهاخواهد داشت.
تمام کارهای سلولها توسط انرژی انجام می شود:
بدن، از حدود چهارده هزار میلیارد سلول تشکیل شده است. هیچ قسمتی از بدن نیست که از سلول تشکیل نشده باشد. اگر قسمت های مختلف سلول و عملکرد آنها را یک بار با هم مرور نمائیم، می بینیم که تمام اعمال سلولی بلااستثناء با مصرف انرژی صورت می پذیرد. یعنی هیچ کاری در سلولها مجانی انجام نمی شود. و منشأ تمام این انرژی ها غذایی است که ما می خوریم.
از مهمترین قسمت های سلول، دیواره ی سلول است که مرز بین حیات و مرگ سلول است. کوچکترین آسیب منجر به پاره شدن دیواره سلولی و مرگ سلول می شود.
عمل دیگر دیواره سلول، تعادل سدیم و پتاسیم داخل و خارج سلول است که توسط پمپ سدیم- پتاسیم صورت می گیرد. و بطور لحظه ای و دایمی در حال مصرف انرژی است.
عملکرد دیگر دیواره سلول، انتقال مواد لازم به سلول و اخراج مواد سمی حاصل از سوخت و ساز به بیرون سلول است، که با انرژی فراوان انجام می گیرد.
عملکرد دیگر دیواره سلول، وارد کردن مولکول های شیمیایی حامل پیام های خاص عملکردی می باشد که در قالب گیرنده های هورمونی صورت می گیرد. و باز هم وابسته به، تأمین انرژِی لازم از طریق غذاهای مصرفی می باشد.
هسته سلول:
از اجزای دیگر سلولی که نقش بسیار حیاتی در زندگی و اعمال سلولی دارد، هسته ی سلول است که خود شامل دیواره ی دو جداره ی هسته، کروماتین، پاراکروماتین و هستک می باشد. تمام اعمال دیواره ی دو جداره ی هسته با مصرف انرژی فراوان صورت می گیرد. همچنین دوام و قوام و قدرت ترمیم و یکپارچگی دی ان ای در کروماتین و پاراکروماتین وابستگی شدید به انرژی دارد. و کمبود انرژی می تواند موجب بروز جهش های پایدار در دی ان ای سلول ها شود. این عامل باعث بروز اختلالات عملکرد و همچنین پدیدار شدن سرطان ها می شود.
ارگان دیگری که هم خود انرژی تولید می کند و هم انرژی زیادی مصرف می کند، میتوکندری است. میتوکندری بطور فعال با سوزاندن مواد غذایی تولید ای تی پی می کند که بعنوان بنزین سلولی در تمام فعل و انفعالات عملکردی سلول مسئولیت تأمین انرژی را به عهده دارد.
در داخل سلول رشته های باریکی وجود دارند که در واقع لوله های باریکی هستند و بسیاری از اعمال سلولی توسط همین میکروتوبولها انجام می شود. و این فرایندها تماماً با مصرف انرژی انجام می پذیرند.
اندامک دیگر داخل سلولی که در پدیده ی هضم داخل سلولی نقش اساسی بازی می کند لیزوزوم است. لیزوزوم بعنوان معده ی داخل سلولی برای هضم پروئیتن های پیچیده عمل می کند. همچنین با فرایند هضم، میکروب ها را داخل سلول منهدم می نماید و در این عملکرد ها تماماً انرژی مصرف می شود.
تقسیم سلولی:
پدیده ی دیگر انرژی بر سلول، تقسیم سلولی است که تمام مراحل آن شامل پسوفاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز و تشکیل دوک میتوزی و جدا شدن کروموزم ها از هم بوسیلهء مصرف انرژی صورت می گیرد. و هر گونه کاهش انرژی سلولی می تواند به جدا شدن کروموزم ها، جابجایی قطعه ای کروموزم ها، حذف قسمتی از کروموزوم ها و اضافه شدن کروموزم ها منجر شده و باعث بروز ناهنجاری های مختلف ژنتیکی شود.
بنابراین تأمین انرژی کافی برای سلول های بدن فوق العاده دارای اهمیت است و این مهم وابسته به سه نکته است:
*نوع غذا
*ترکیب غذاهای مصرفی
*نحوه ی غذا خوردن
برای تعیین نوع غذاها مثلث سلامت طراحی شده و در دسترس است که بیش از نود درصد مطالب آن برگرفته از آیات و روایات می باشد.
برای ترکیب غذا ها باید همواره اصل تعادل گرمی و سردی رعایت شود. و از غذاهای مضر که مصلح ندارند باید پرهیز گردد و نحوه ی غذا خوردن در روایات بسیار تشریح شده است که در آینده به تبیین دین مهم خواهم پرداخت. ولی در مجموع بد نیست سری به رساله عملیه بزنید و آداب خوردنی ها و آشامیدنی ها را یک نگاهی بیاندازید.
متخصص و دانشیار آسیب شناسی سلولی
محقق و مدرس طب اسلامی- ایرانی
One Response
خیلی مفید بود، طلب خیر