تعریف چاقی در طب غربی:
بر اساس نظریه دانشمند فرانسوی به نام بروکای، وزن متناسب برای هر فرد شامل، قد منهای عدد صد می باشد. بطور مثال با قد 170 سانتیمتر بهترین وزن حدود 70 کیلوگرم خواهد بود. البته باید بدانیم که این عدد در آقایان معمولاً باید منهای 10 درصد باشد، یعنی 10 درصد کمتر از خانم ها.
در طب غربی چاقی یعنی افزایش توده چربی بدن و برای سنجش میزان چربی بدن متدهای مختلفی مانند:
- دانسیتومتری
- اولتراسونوگرافی
- بررسی میزان پتاسیم بدن
- بررسی کل آب موجود در بدن
- و روش های دیگر وجود دارد که این متد ها گران و بسیار زمان بر می باشند.
محاسبه ی BMI (شاخص توده ی بدنی):
متد دیگر محاسبه BMI (Body Mass Index) یا ایندکس توده بدن می باشد، که به وسیله تقسیم کردن وزن فرد به مجذور قد او به متر حساب می گردد. فعلاً سازمان بهداشت جهانی، BMI را بهترین معیار تشخیص وزن متناسب می داند. به این ترتیب که اگر BMI کمتر از 5/18 است کمبود وزن وجود دارد و اگر بین 25- 5/18 است فرد با وزن طبیعی است و اگر بین 30- 25 است اضافه وزن وجود دارد. همچنین فرد با BMI بالای 30 مبتلا به چاقی است.
به این ترتیب تعریف ما از چاقی و لاغری فرد با این اعداد قابل اندازه گیری می شود.
اثرات سن و جنس در BMI:
نکته مهم این است که در همین فرمول ساده BMI، عواملی چون سن و جنس دخیل هستند بطور مثال:
* BMI برابر 21 برای سن 17 تا 19 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 22 برای سن 19 تا 24 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 23 برای سن 24 تا 34 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 24 برای سن 34 تا 44 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 25 برای سن 44 تا 54 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 26 برای سن 54 تا 64 سالگی مناسب است.
* BMI برابر 27 برای سن 64 سال به بالا مناسب است.
مثال محاسبه BMI:
آقایی با قد 1.7 متر و وزن 90 کیلوگرم با سن 54 سال.
پس این آقای 54 ساله اضافه وزن دارد و چاق است.
تعریف ما از چاقی و لاغری صحیح است؟
نکته مهم این است که در این فرمول اصلا به این توجه نشده که افرادی بصورت ژنتیکی عضلات بزرگ و قوی دارند. و یا افرادی بدن شل و وارفته ای دارند. آیا باز با همین فرمول می توان همه را به درستی ارزیابی کرد؟ می توان تعریفی مشخص از چاقی و لاغری برای همه ارائه داد؟
واقعیت این است که ما لازم است یک تقسیم بندی کامل تر انجام دهیم. تا بتوانیم بین افراد چاقی مرضی و افراد سالم با اندام عضلانی تنومند افتراق قائل شویم.
پس در واقع ما می توانیم یک چاقی طبیعی داشته باشیم که ژنتیکی است. و به اصطلاح عده ای هستند که هیکل پهلوانی دارند و بیماری در سلول هایشان وجود ندارد.
و یک نوع چاقی مرضی داریم که عمده افراد چاق از این نوع هستند. ریشه این نوع چاقی زیاد بودن توده عضلات و قوی بودن قدرت بدنی فرد و پهلوانی وی نیست. و فقط به علت بیماری سلولی دچار تورم سلولی و اضافه وزن مرضی شده اند. این افراد هرچه غذاهای با کالری کمتر میل کنند بیشتر چاق می شوند. و حتی برخی از این افراد می گویند که ما حتی اگر آب هم بخوریم مرتباً چاق می شویم!!!
ریشه سلولی مولکولی این اضافه وزن و چاقی مرضی در کجاست؟
در سطح سلول های بدن ما تعداد زیادی دریچه های سدیم و پتاسیم بصورتی ترکیبی وجود دارد. این دریچه ها با مصرف انرژی بصورت مولکول ATP یون سدیم را دایماً به خارج سلول و یون پتاسیم را به داخل سلول حرکت می دهند. حال تصور کنید فردی فقط از غذاهای با برآیند انرژی پایین مثل روغن های نباتی (جامد، مایع و مخصوص سرخ کردنی)، گوشت گاو، ماست، دوغ، گوجه فرنگی و رب گوجه فرنگی، انواع سس قرمز و سفید و آب سرد و چای (سبز و سیاه) و … (مراجعه به مثلث سلامت) استفاده کند.
میزان ATP سلول های او کم می شود و سدیم در داخل سلول حبس می گردد. و لذا آب با خاصیت اسمزی غشاءهای نیمه تراوا، خود به خود وارد سلول ها می شود و سلول باد می کند. و فرد در نهایت با 10 تا 30 کیلوگرم اضافه وزن روبرو می شود. این افراد دایماً با احساس سستی، خواب زیاد و نرم بودن بدن و عضلات روبرو هستند. برعکس افراد با هیکل پهلوانی که همیشه احساس قدرت و قوت دارند.
انرژی سلولی چه می شود؟
پس راه درمان برخلاف طب غربی کم کردن کالری و زیاد دادن آب سرد و سالاد نیست. چون همه اینها باز هم میزان انرژی سلولی را کم می کنند. و مرتباً میزان ورم سلولی این افراد بیشتر می شود. اگر احیاناً چند کیلویی با کم کردن بسیار زیاد غذای مصرفی حاصل شود، همراه با افتادگی صورت و پیری زود رس و از بین رفتن میل جنسی و افسردگی خواهد بود.
به طوری که یک خانم 40 ساله پس از مدتی چهره یک زن 50 ساله را به خود خواهد گرفت. چاقی و لاغری به چه قیمتی؟!
در افراد لاغر هم که عمدتاً افرادی هستند که از لحاظ ژنتیکی صفراوی یا سودایی هستند با همان رژیم غذایی فوق الذکر که شامل غذاهای انرژی گیر است بدنشان در عین لاغری شل است. و حتی شکم مختصری هم دارند. که بسیار بد شکل می شود. یعنی بدن لاغر و شکم بزرگ!
راه چاره در چاقی و لاغری اصولی چیست؟
با رعایت کامل مثلث سلامت اجازه بدهیم بدن ما براساس ژنتیک خود تنظیم شود. چون مسلماً وقتی تغذیه سلولی درست و کامل باشد پمپ های سدیم و پتاسیم سلول ها در سراسر بدن درست کار می کنند.
آنچه تعیین کننده وزن بدن ما خواهد بود ،ژنتیک ما است.
در واقع همه ما در آن صورت براساس ژنتیک مان ممکن است هیکل پهلوانی داشته باشیم که به این افراد دموی گفته می شود. و یا هیکل لاغر داشته باشیم ولی سالم و چابک و بدون شکم که به این افراد صفراوی گفته می شود. و افرادی که بیشتر لاغر هستند و خیلی دقیق و موشکاف و پیگیر هستند که به این افراد سودایی گفته می شود.
و افرادی که دارای غلبه آب هستند که به این افراد بلغمی گفته می شود. ولی با اصلاح نوع غذاها با توجه به طبع افراد می توان افراد سالم را دریک تعادل وزن و تناسب اندام با توجه به ژنتیک آنها نگه داشت.
همچنین چاقی و لاغری با تعریفی صحیح در جامعه متناسب با ژنتیک و طبع افراد جای خود را پیدا کند.
متخصص آسیب شناسی، دانشیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
محقق و مدرس طب اسلامی ایرانی
www.drakbary.com
