مقدمه:
روزه‌داری به‌عنوان یکی از رسوم و عملیات مهم در ادیان و فرهنگ‌های مختلف جهان شناخته شده است و در طول تاریخ به‌عنوان یک راهبرد بهداشتی و درمانی موردتوجه بوده است. این عمل باعث کاهش مصرف غذا و نوشیدنی در طول مدتی مشخص می‌شود و تأثیرات گوناگونی بر روی بدن و ذهن انسان دارد. اما چگونه روزه‌داری از دیدگاه طب سنتی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سلول‌ها داشته باشد؟ در این مقاله، مزایای روزه‌داری از منظر طب سنتی بررسی می‌شود و تأثیرات این عمل بر سلول‌های بدن به‌دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد. از اهمیت این موضوع برای بهبود سلامتی و ترمیم سلولی در بدن بحث خواهد شد.
پاک‌سازی سیستم گوارشی:
پاک‌سازی سیستم گوارشی یکی از اثرات بارزی است که روزه‌داری از نگاه طب سنتی بر آن دارد. در طول روزه، با کاهش مصرف غذا و نوشیدنی، سیستم گوارشی دارای فرصتی برای استراحت و تجدیدنظر است. این مرحله زمانی به بدن اجازه می‌دهد تا به پاک‌سازی و بازسازی خود بپردازد.
از دیدگاه طب سنتی، سیستم گوارشی باید به طور منظم تمیز شود تا بتواند عملکرد بهینه خود را انجام دهد. روزه‌داری با کاهش مصرف غذا و ازبین‌بردن مصرف مواد غذایی سنگین و پرچرب، به افزایش سرعت تخلیه مواد زائد از دستگاه گوارشی کمک می‌کند. این مواد زائد می‌توانند شامل سموم، زائدات غذایی، و مواد معلق غیرضروری دیگر باشند که به طور طبیعی باید از بدن دفع شوند.
همچنین، این فرصت به سیستم گوارشی کمک می‌کند تا انرژی و آنزیم‌های خود را برای ترمیم و بازسازی مخاط‌های داخلی صرف کند. این عملیات باعث بهبود عملکرد روده‌ها، جذب بهتر مواد مغذی، و کاهش التهابات موجود در دستگاه گوارشی می‌شود که همگی موجب بهبود کلیت سلامتی گوارشی و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
بنابراین، پاک‌سازی سیستم گوارشی از جمله مزایای اصلی روزه‌داری است که با دیدگاه طب سنتی، اهمیت ویژه‌ای دارد و به بهبود عملکرد گوارشی و بهبود سلامت کلی بدن کمک می‌کند.
تقویت سیستم ایمنی:
روزه‌داری از منظر طب سنتی به‌عنوان یک راهبرد برای تقویت سیستم ایمنی بدن شناخته می‌شود. سیستم ایمنی بدن مسئول مبارزه با عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، و سلول‌های سرطانی است. از دیدگاه طب سنتی، روزه‌داری می‌تواند به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر سیستم ایمنی تأثیر بگذارد:
افزایش تعداد سلول‌های ایمنی: طب سنتی باور دارد که روزه‌داری می‌تواند با افزایش تعداد و فعالیت سلول‌های ایمنی بدن، به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. طی روزه، بدن در مواجهه با کاهش مصرف غذا و نوشیدنی، به مواد انرژی دهنده کمتری دسترسی دارد که باعث می‌شود تا سلول‌های ایمنی به دنبال منابع دیگری برای تأمین انرژی بگردند. این افزایش تلاش سلول‌های ایمنی برای به دام انداختن و نابودکردن عوامل بیماری‌زا، سبب تقویت سیستم ایمنی می‌شود.
کاهش التهابات: روزه‌داری می‌تواند به کاهش التهابات در بدن کمک کند که یکی از عوامل مهم در تضعیف سیستم ایمنی است. طی روزه، فعالیت متابولیک بدن کاهش می‌یابد که منجر به کاهش تولید عوامل التهابی می‌شود. این موضوع باعث کاهش فشار بر سیستم ایمنی می‌شود و امکان بهبود و تقویت آن را فراهم می‌کند.
ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده: روزه‌داری می‌تواند فرصتی مناسب برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده در بدن فراهم کند. با کاهش فعالیت گوارشی و مصرف کالری، بدن می‌تواند انرژی بیشتری را برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده مختص کند که این امر موجب بهبود سلامت کلی و تقویت سیستم ایمنی می‌شود.
به‌طورکلی، روزه‌داری از دیدگاه طب سنتی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و باعث افزایش مقاومت بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و التهابات شود. این اثرات منجر به بهبود کلیت سلامتی و افزایش توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها و عوامل مخرب می‌شود.
تنظیم قند خون:
روزه‌داری از دیدگاه طب سنتی می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند و برای افرادی که دارای مشکلات مرتبط با قند خون هستند، اثرات مفیدی داشته باشد. این اثرات به دلایل زیر می‌توانند رخ دهند:
کاهش مصرف قند: طی روزه، افراد ممکن است مصرف غذاهایی که حاوی قند و کربوهیدرات پر است را کاهش دهند یا از آنها کاملاً خودداری کنند. این موضوع باعث کاهش مصرف قند و همچنین کنترل بهتر سطح قند خون می‌شود که برای افرادی که دارای دیابت هستند یا در معرض خطر دیابت قرار دارند، بسیار مهم است.
افزایش حساسیت به انسولین: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که روزه‌داری می‌تواند به افزایش حساسیت به انسولین منجر شود. انسولین یک هورمون است که توسط پانکراس تولید می‌شود و در کنترل سطح قند خون نقش دارد. با افزایش حساسیت به انسولین، بدن می‌تواند بهتر قند را از خون جذب کرده و آن را به سلول‌ها منتقل کند که این موضوع به تنظیم قند خون کمک می‌کند.
بهبود تعادل هورمونی: روزه‌داری می‌تواند به بهبود تعادل هورمون‌های بدن کمک کند، از جمله هورمون‌هایی که در کنترل سطح قند خون نقش دارند. با کاهش مصرف غذا و تأمین انرژی از ذخایر بدن، تنظیم هورمون‌ها برای حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی ممکن است بهبود یابد.
بنابراین، روزه‌داری از دیدگاه طب سنتی می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند از طریق کاهش مصرف قند، افزایش حساسیت به انسولین، و بهبود تعادل هورمونی. این اثرات باعث می‌شود که سطح قند خون در محدوده مطلوبی باشد و خطر بروز مشکلات مرتبط با قند خون مانند دیابت کاهش یابد.
روزه‌داری و درمان سلول‌های سرطانی:
روزه‌داری به‌عنوان یکی از روش‌های درمانی جدید در برخی کشورها موردمطالعه و بررسی قرار گرفته است، به‌ویژه در ارتباط با سلول‌های سرطانی. تحقیقات نشان داده است که روزه‌داری می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی رشد و پیشرفت سلول‌های سرطانی داشته باشد، علاوه بر اینکه می‌تواند از جلوگیری از بروز سلول‌های سرطانی نیز پشتیبانی کند.
برخی از مزایای مرتبط با روزه‌داری در درمان سلول‌های سرطانی عبارت‌اند از:
مهار رشد سلولی: روزه‌داری می‌تواند به مهار رشد سلول‌های سرطانی کمک کند. با کاهش مصرف غذا و نوشیدنی، سلول‌های سرطانی که برای رشد و تقسیم زیادی از مواد غذایی استفاده می‌کنند، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند که می‌تواند به‌کندی یا مهار رشد آنها منجر شود.
استرس اکسیداتیو: روزه‌داری می‌تواند با افزایش استرس اکسیداتیو در سلول‌های سرطانی، به کاهش رشد آنها کمک کند. سلول‌های سرطانی معمولاً به دلیل فعالیت بالای متابولیک، اکسیدان‌های بالا را تولید می‌کنند. استفاده از روزه‌داری می‌تواند این استرس را افزایش دهد و باعث کاهش رشد سلولی گردد.
تقویت سیستم ایمنی: روزه‌داری می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به مبارزه برابر سلول‌های سرطانی کمک نماید. با کاهش مصرف غذا، بدن ممکن است به تولید سلول‌های سینمایی و تخریب سلول‌های سرطانی بپردازد.
افزایش حساسیت به درمان: تحقیقات نشان داده است که روزه‌داری می‌تواند حساسیت سلول‌های سرطانی به درمان‌های دیگر مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی را افزایش دهد. این اثر ممکن است بهبود عملکرد درمانی و کاهش ضررهای جانبی آن را فراهم نماید.
به‌عنوان یکی از رویکردهای جدید در درمان سلول‌های سرطانی، روزه‌داری هنوز نیازمند بیشترین تحقیقات و آزمایش‌های بالینی است، اما نتایج اولیه نشان می‌دهد که این روش ممکن است به‌عنوان یکی از ابزارهای مؤثر در مبارزه با سلول‌های سرطانی مورداستفاده قرار گیرد.
نظریه دکتر حسن اکبری
باتوجه‌به نظرات دکتر حسن اکبری، محقق طب سنتی و اسلامی، روزه‌داری از دیدگاه طب سنتی به‌عنوان یک روش تأثیرگذار در تنظیم قند خون و بهبود سلامتی بدن مورد بررسی قرار گرفته است. اکبری تأکید دارد که سلول‌های بدن نقشی مانند سامانه‌های هوشمند دارند که در طی روزه، در مقابل گرسنگی، مواد زائد و رسوبات سلولی را تجزیه کرده و از آنها، انرژی تولید می‌کنند.
وی توضیح می‌دهد که همانند یک موتور خودرو که پس از مدتی کارکردن نیاز به پاک‌سازی دارد، سلول‌های بدن نیز نیازمند پاک‌سازی سالانه هستند. ازاین‌رو، روزه‌داری به‌عنوان یک فرایند تمیزکردن سلولی معرفی می‌شود که به تقویت سلامت کلی بدن کمک می‌کند.
باتوجه‌به روایت “برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن روزه است”، اکبری تأکید دارد که بدن به‌ازای هر مولکول گلوکز، مولکول‌های مختلفی تولید می‌کند که این موضوع منجر به پاک‌سازی سلول‌ها و تولید انرژی می‌شود.
از دیدگاه اکبری، روزه‌داری می‌تواند از خطرات مرتبط با افزایش قند خون جلوگیری کند و به‌سلامت عمومی بدن کمک کند. همچنین، او اشاره می‌کند که استفاده از روزه درمانی به‌عنوان یک روش درمانی جدید در کشورهای پیشرفته مورداستفاده قرار می‌گیرد و اثربخشی آن در برابر برخی بیماری‌ها از جمله سرطان نیز مورد تأیید است.
بنابراین، بر اساس دیدگاه دکتر حسن اکبری، روزه‌داری می‌تواند به تنظیم قند خون، پاک‌سازی سلولی، و بهبود عملکرد بدن کمک کند و به‌سلامتی و بهبود کلیت زندگی افراد کمک می‌نماید.
نظریه دکتر حسن اکبری در خصوص روزه درمانی یکی از بهترین راههای درمان سرطان
روزه و دیابت
روزه به معنی امساک از برخی چیزها است که از لحاظ جسمی مهم‌ترین آنها نخوردن و نیاشامیدن است، روزه فرصتی ایجاد می‌نماید تا سلول‌های بدن رسوبات زیادی را که در اثر سوخت‌وساز مواد غذایی اعم از پروتئین‌ها، چربی‌ها و قندها به وجود آمده، از درون سلول‌ها پاک‌سازی نمایند، جالب است که در اثر گرسنگی و تشنگی سلول‌ها برای به‌دست‌آوردن انرژی و حتی به‌دست‌آوردن آب اقدام به سوزاندن مواد زاید رسوبات داخل سلولی و بین سلولی می‌نمایند و بنابراین پس از اتمام یک ماه روزه‌داری به‌شرط اینکه فرد در سحرها و افطارها با پر خوری و پر نوشی جبران نکند، یک احساس خوب سبکی و نشاط در بدن به وجود می‌آید و عملکرد قسمت‌های مختلف سلول، از جمله هسته سلول، سیتوپلاسم، لیزوزوم‌ها، شبکه اندوپلاسمیک صاف و خشن، دستگاه گلژی و میتوکندی ها بهتر می‌شود و در کل، تمام ارگان‌های بدن ما که با آزادشدن از شر مواد زاید سبک‌تر شده‌اند، بهتر کار می‌کنند و لذا متابولیسم قندها نیز در سلول‌ها بهتر شده و قند خون پائین می‌آید و به نرمال نزدیک می‌شود
از طرف دیگر نخوردن آب سرد موجب کار بهتر مولکول‌های ای ان دی اچ سلولی و انتقال بهتر الکترون‌ها شده و موجب بهترشدن سوخت‌وساز کل سلول‌های بدن می‌گردد، پس بهتر است از آب جوش به‌جای آب سرد در دیابت استفاده شود که عملاً در ماه مبارک رمضان این پدیده بهتر رخ می‌دهد، بنابراین روزه نه‌تنها در بیماری مرض قند یا دیابت ضرری متوجه سلول‌ها نمی‌کند؛ بلکه با رعایت کامل مثلث سلامت می‌تواند به‌عنوان یک روش مؤثر در درمان این بیماری مهم استفاده شود
روزه و کاهش چربی های خون
علت اصلی افزایش چربی خون شامل کلسترول و تری گلیسیرید، اختلال عملکرد سلول‌های دخیل در فرایند جذب، انتقال و ذخیره‌سازی چربی‌ها در بدن است که عمدتاً در اثر کمبود انرژی لازم برای انجام این فرایندها ایجاد شود
ابتدا مرور کوتاهی بر فرایند مذکور خواهیم داشت و اینکه اصلاً چه اتّفاقی در سطح سلولی و مولکولی می‌افتد که چربی‌های خون بالا می‌رود و سپس اثرات روزه در اصلاح این فرایند را با هم بررسی می نمائیم
تمام قسمت‌های جذب، انتقال و متابولیسم چربی‌ها وابسته به مصرف انرژی است و هیچ‌کدام از این مراحل بدون مصرف انرژی انجام نمی‌شود
فرایند جذب چربی‌ها از روده‌ها:
وقتی چربی‌ها از معده وارد اولین قسمت روده کوچک می‌شوند هنوز به علت اسید معده کمی حالت اسیدی دارند و در این قسمت به‌وسیله یک شیره قلیایی این حالت اسیدی خنثی می‌شود، این شیره قلیایی حاوی آنزیم‌هایی است که موجب هضم غذا می‌شود، و ضمناً صفرا نیز در همین ناحیه از کیسه صفرا وارد می‌شود و به حل‌شدن مواد غذایی چربی کمک می نمای
وقتی شیره گوارش وظیفه خود را انجام داد مواد غذایی شامل: پروتئین‌ها، قندها و چربی‌ها به اجزای ساده‌تر خود تبدیل می‌شوند، پروتئین‌ها به اسیدهای آمینه، قندها به گلوکز و سایر قندهای ساده و چربی‌ها به اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می‌شوند و از طریق خون منتقل می‌شوند. چربی‌ها توسط سلول‌های کبدی در غالب دو مولکول بزرگ وی ال دی ال و شیلومیکرون به بافت چربی منتقل می‌شوند و در آنجا در درون عروق مویرگی بافت چربی توسط آنزیمی به نام لیپوپروتئین لیپاز، این مولکول‌های درشت به اجزای خود به نام اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می‌گردند و این مواد در داخل سلول‌های چربی با هم ترکیب می‌شوند، به این صورت که سه عدد مولکول اسید چرب آزاد بعلاوه یک عدد مولکول گلیسرول ایجاد یک مولکول تری‌گلیسرید می‌نماید، حال هر عاملی که موجب کاهش سطح انرژی سلولی شود از جمله، مصرف آب سرد فراوان و مصرف سردی‌های فراوان و مخلوط سردی‌ها، با ایجاد اختلال در این فرایند، باعث افزایش سطح چربی‌های خون می‌شود، روزه‌داری به علت ایجاد ممنوعیت در مصرف آب در ساعات متمادی زمینه بهبود سطح انرژی سلولی را فراهم می‌نماید و موجب بهترشدن فرایند جذب، انتقال و ذخیره صحیح مواد چربی در سطح سلول‌های بدن می‌شود و لذا نه مثل داروها به طور ظاهری، بلکه به طور حقیقی و واقعی چربی‌های خون را پایین آورده و موجب جلوگیری و کاهش سکته‌های قلبی و مغزی می‌شود علت اصلی افزایش چربی خون شامل کلسترول و تری گلیسیرید، اختلال عملکرد سلول‌های دخیل در فرایند جذب، انتقال و ذخیره‌سازی چربی‌ها در بدن است که عمدتاً در اثر کمبود انرژی لازم برای انجام این فرایندها ایجاد شود.
روزه و کاهش ورم معده
اکثر مردم فکر می‌کنند گرفتن روزه برای معده آنها ضرر دارد، حال‌آنکه اگر بدانند که ریشه اکثر ورم معده در فراوان خوردن آب سرد میباشد، متوجّه خواهند شد که روزه‌داری شامل امساک از خوردن و آشامیدن، نه‌تنها برای ورم معده ضرری ندارد؛ بلکه انجام این فریضه به علّت ایجاد تشنگی، زمینه‌ساز بهبودی ورم معده میباشد
در سطح سلول‌های بدن ما بین 300 تا 5000 عدد پمپ سدیم، پتاسیم وجود دارد که این پمپ‌ها سدیم را از داخل سلول به بیرون رانده و پتاسیم را به داخل سلول هدایت می‌کند در اثر مصرف آب سرد فراوان به علّت ایجاد تعادل منفی انرژی در سلول‌ها عملکرد این پمپ‌ها کاهش‌یافته و در نتیجه سدیم در داخل سلول‌ها حبس شده و آب از خارج سلول‌ها درون سلول سرازیر می‌شود و در نتیجه سلول‌ها متورم می‌شوند، در اثر تورم سلولی عملکرد اندامک‌های داخل سلولی مختل می‌شود؛ بنابراین تولید انرژی درون‌سلولی نیز متوقف می‌شود و این چرخه معیوب باز ادامه می‌یابد و تورم سلول‌های معده بیشتر می‌شود
در روزه‌داری به علّت امساک از خوردن آب سرد این چرخه معیوب متوقّف شده و پمپ‌های سدیم – پتاسیم انرژی لازم برای خارج‌کردن سدیم از داخل سلول‌ها را به دست می‌آورد در نتیجه آب به دنبال سدیم از سلول‌ها خارج شده و سلول‌های معده عملکرد طبیعی خود را که یکی از آنها مقاومت در مقابل اثر تخریبی اسید درون معده میباشد باز می‌یابند و دیگر اسید معده نمی‌تواند ایجاد ضایعه سطحی و یا زخم معده بنماید
و لذا دیگر بیمار نیازی به کم‌کننده ترشح اسید مانند: سایمتیدین، رانتیدین، فامتیدن و یا داروهای خنثی‌کننده اسید مانند: آلومینیم ام جی و یا ام جی اِس نخواهد داشت
و علائم بیمار مانند: حالت تهوع، استفراغ و درد معده بر طرف خواهد شد
البته تمام این محسنات روزه گرفتن به شرطی خواهد بود که بیمار مثلث سلامت را به طور کامل رعایت نماید
