مقدمه:
در طب سنتی، درد قاعدگی به‌عنوان ناهنجاری در ترتیبات فیزیولوژیکی دوره قاعدگی دختران و زنان شناخته می‌شود. بر اساس این دیدگاه، درد قاعدگی ناشی از عدم تعادل در ارگان‌ها و سیستم‌های مختلف بدن است. عوامل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب، فشار روانی، نوسانات هورمونی و عوامل محیطی می‌توانند به تنظیم این تغییرات فیزیولوژیکی مربوط با دوره قاعدگی کمک کنند یا آنها را تشدید کنند.
تعریف طب سنتی از (درد قاعدگی)
دیسمنوره، یا درد قاعدگی، یکی از مشکلات شایع در زنان در سنین باروری است. این درد که در نواحی شکم، کمر و کشاله ران قبل یا حین قاعدگی اتفاق می‌افتد، به دودسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. این مشکل در حدود ۵۲٪ زنان باروری رخ می‌دهد و برای آنها عواقب فراوانی را به همراه دارد، از جمله اختلال در سلامت شخصی و اجتماعی.
تعریف طب رایج از(درد قاعدگی)
در دیدگاه طب رایج، درد ناشی از دیسمنوره اولیه معمولاً چند ساعت قبل یا هم‌زمان با شروع قاعدگی آغاز می‌شود و ممکن است تا ۱۲ ساعت به طول انجامد. این درد معمولاً کولیکی است و در ناحیه سوپرپوبیک و گاهی در ناحیه لومبوساکرال و به قدام ران احساس می‌شود. سندرم پیش از قاعدگی (PMS) نیز شامل مجموعه‌ای از علائم فیزیکی و روحی است که در حوالی قاعدگی رخ می‌دهد.
علائم درد قاعدگی دیدگاه طب سنتی
در دیدگاه طب سنتی ایران، علائم قاعدگی به دو درجه اول و دوم تقسیم می‌شود.
علائم درجه اول:
شامل درد و ناراحتی در ناحیه کمر، لگن و زیر ناف است.
علائم درجه دوم شامل:
سردرد نیمه سر
احساس درد و گرفتگی گلو
احساس تنگی نفس
حساسیت پستان‌ها در لمس
تغییرات رفتاری و روانی
بی‌خوابی
اضطراب
طپش قلب
تغییر مزاج
احساس حرارت در واژن
و همچنین، علائمی مانند درد در اندام‌ها و خونریزی از سایر نقاط بدن نیز گزارش شده‌اند.
علت درد قاعدگی دیدگاه طب سنتی
در دیدگاه طب سنتی ایران، علت دردقاعدگی ناشی از تغییرات عصبی رحم و حساسیت زیاد آن است. دردقاعدگی می‌تواند ناشی از تنگی عروقی، غلظت خون یا ورم صلب در مسیر عروقی که خون قاعدگی از آن جاری می‌شود، باشد.
این مکانیسم‌ها به دلیل سردی خون و سرد بودن خلط موجود در بدن، باعث فشرده‌شدن و غلظت خون می‌شوند که منجر به کاهش جریان خون قاعدگی می‌گردد. به‌عبارت‌دیگر، علت اصلی عُسرطَمث حساسیت اعصاب رحم ناشی از کاهش جریان خون قاعدگی است که به دلیل تنگی عروق، غلظت خون و ورم صلب به وجود می‌آید.
مقایسه علل درد قاعدگی از دیدگاه طب سنتی ایران و طب رایج
راهکارهای پیشگیری از درد قاعدگی
راهکارهای پیشگیری از درد قاعدگی می‌تواند شامل تغییرات در سبک زندگی، تغذیه، و استفاده از درمان‌های طبی و طب سنتی باشد. در زیر تعدادی از این راهکارها آورده شده است:
تغییرات در سبک زندگی: انجام تمرینات ورزشی منظم به‌خصوص تمرینات کاردیو و تمرینات کششی کمک به کاهش درد قاعدگی می‌کند. مدیریت استرس و استفاده از تکنیک‌های آرامش بخشی؛ مانند مدیتیشن و یوگا.
تغییرات در تغذیه: مصرف مواد غذایی سالم و تغذیه‌ای با فراورده‌های کم‌چرب، کم‌نمک و با سطح مناسب فیبر. اجتناب از مصرف مواد غذایی حاوی قند ساده و چربی‌های اشباع شده که می‌تواند التهاب را افزایش دهد. مصرف مکمل‌های مواد مغذی مانند منگنز، ویتامین B1 و B6 که به کاهش درد قاعدگی کمک می‌کنند.
استفاده از درمان‌های طبی: مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن در زمان‌های لازم. مصرف داروهای کنترل‌کننده هورمون‌ها مانند کنتراسپتیوها برای کنترل سیکل قاعدگی.
استفاده از درمان‌های طب سنتی: استفاده از گیاهان دارویی مانند زردچوبه، زنجبیل، و اسطوخودوس که خواص ضدالتهابی و ضد دردی دارند. مصرف گرمی‌های محلی مانند کمپرس گرم، حمام گرم، و ماساژ در نواحی دردآور می‌تواند تسکین‌بخش باشد.
مشاوره پزشکی: مشاوره با پزشک یا متخصص زنان در مورد روش‌های درمانی مناسب و مدیریت مناسب درد قاعدگی. بررسی و مدیریت مشکلات سلامتی از جمله عوامل تغذیه‌ای، هورمونی و روانی که ممکن است در درد قاعدگی نقش داشته باشند.
شیوع درد قاعدگی
دیدگاه طب سنتی
در دیدگاه طب سنتی ایران، عُسرطَمث که به‌عنوان درد قاعدگی شناخته می‌شود، در زنان با ویژگی‌های زیر بیشتر مشاهده می‌شود:
مزاج گرم و خشک و صفراوی:
عدم ورزش
تدابیر غذایی نامناسب
زنان ناباروری که در مقاربت زیاده‌روی کنند
زندگی در هوای مرطوب و آلوده و همچنین زندگی در شهرهای بزرگ که بر قاعدگی و نظم آن تأثیر بسیاری دارد.
دیدگاه طب رایج
از دیدگاه طب رایج، درد قاعدگی در زنان با ویژگی‌های زیر بیشتر مشاهده می‌شود:
سن پایین
منارک زودرس
سابقه فامیلی مثبت
مصرف سیگار
استرس
ورزش سنگین
اشتغال به کارهای شیفتی مانند کارکنان بیمارستان.
همچنین، از دیدگاه طب رایج، درد قاعدگی در زنان با ویژگی‌های زیر کمتر مشاهده می‌شود:
سن بالاتر
تعداد زایمان طبیعی بیشتر
ازدواج در سن پایین
ورزش سبک
مقایسه
استرس و زندگی صنعتی، به‌خصوص در شهرهایی با هوای آلوده و نداشتن ورزش و فعالیت جسمی مناسب، از هر دو دیدگاه طب سنتی ایران و طب رایج به‌عنوان عوامل مستعدکننده دیسمنوره تلقی می‌شوند. نکته مهم این است که از نظر طب سنتی ایران، تدابیر غذایی نامناسب و مزاج فرد نیز در استعداد ابتلا به دیسمنوره مؤثر هستند.
استفاده از گیاهان دارویی در دمان قاعدگی
استفاده از گیاهان دارویی یکی از راهکارهای متداول در مدیریت درد قاعدگی است که می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. در زیر تعدادی از گیاهان دارویی که برای کاهش درد قاعدگی مورداستفاده قرار می‌گیرند آورده شده است:
زعفران: زعفران خواص ضدالتهابی دارد که می‌تواند در کاهش درد قاعدگی مؤثر باشد. این گیاه معمولاً به‌صورت دم‌کرده یا به‌عنوان افزودنی در غذاها استفاده می‌شود.
زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی و ضد دردی است که می‌تواند در تسکین درد قاعدگی مؤثر باشد. معمولاً زنجبیل به‌صورت دم‌کرده یا به‌عنوان افزودنی در چای یا غذاها مصرف می‌شود.
زیره سبز: این گیاه دارای خواص ضدالتهابی و ضد دردی است که می‌تواند در کاهش درد قاعدگی کمک کند. معمولاً زیره سبز به‌صورت دم‌کرده یا به‌عنوان افزودنی در غذاها استفاده می‌شود.
آویشن: آویشن دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی است که می‌تواند در تسکین درد قاعدگی مؤثر باشد. معمولاً از آویشن برای تهیه چای یا به‌عنوان افزودنی در غذاها استفاده می‌شود.
پونه: اوشنگو یا پونه دارای خواص ضدالتهابی و ضد دردی است که می‌تواند در تسکین درد قاعدگی مؤثر باشد. معمولاً از اوشنگو برای تهیه چای استفاده می‌شود.
قبل از استفاده از هر گونه گیاه دارویی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید، به‌خصوص اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید یا مشکلات سلامتی خاصی دارید.
نتیجه گیری
باتوجه‌به مطالعه و بررسی عوامل مؤثر در درد قاعدگی از دیدگاه طب سنتی، مشخص می‌شود که این رویکرد ارزشمندی در پیشگیری و درمان این عارضه دارد. طب سنتی با تأکید بر تغذیه مناسب، استفاده از گیاهان دارویی، و تغییرات در شیوه زندگی می‌تواند به بهبود وضعیت درد قاعدگی کمک کند. عواملی مانند استرس، فعالیت‌های بدنی نامناسب، و تغذیه نامناسب به‌عنوان علل اصلی درد قاعدگی مطرح شده‌اند که با روش‌های طب سنتی قابل‌مدیریت هستند.
